Philip Roth (85) overleden
De bekende Amerikaans-Joodse schrijver Philip Roth is op 85-jarige leeftijd overleden. Hij schreef voornamelijk over de Joodse identiteit en de politieke cultuur in de Verenigde Staten. Roth debuteerde in 1959 met de verhalenbundel Goodbye Columbus and Five Short Stories. In totaal schreef hij ruim dertig boeken, waaronder de seksueel revolutionaire roman Portnoy’s klacht en Amerikaanse pastorale, waarvoor hij in 1998 een Pulitzer-prijs won. Jarenlang gold hij als een kanshebber voor de Nobelprijs voor de Literatuur. In de laatste karen van zijn leven leefde Roth afgezonderd van de buitenwereld.
In 1933 zag Roth het levenslicht in Newark, New Jersey. Hij was de zoon van Bess Roth-Finkel en Herman Roth, een Joods echtpaar. Beiden waren eerste generatie Joodse Amerikanen, afkomstig uit Galicië in wat thans Polen en Oekraïne is. De jonge Philip doorliep de middelbare school en behaalde in 1950 zijn diploma. Later zou hij zijn Weequahic High School gebruiken als een locatie voor in zijn verhalen. Roth ging naar de Bucknell University en later naar de University of Chicago, waar hij Engels zou studeren en cum laude zou afstuderen. Ook gaf hij les in creatief schrijven aan de universiteit van Iowa en aan Princeton.
De schrijver debuteerde in 1959 met de verhalenbundel Goodbye Columbus and Five Short Stories. Het zijn met vaart en humor geschreven verhalen over het leven van de Joodse middenklasse het naoorlogse Amerika. Critici prezen het boek, maar sommigen binnen de Joodse gemeenschap hadden er moeite mee dat Roth zich had geconcentreerd op minder mooie kanten van het Jodendom. Niettemin won hij er de National Book Award mee. In 1959 trouwde Roth met Margaret Martinson, van wie hij zich in 1964 liet scheiden van tafel en bed. Ze overleed in 1968 na een auto-ongeluk.
De schrijver legde zich vooral toe op het Joodse leven in Amerika en op de politiek in het land. Hij werd vooral beroemd door de seksueel revolutionaire roman Portnoy’s Complaint (1969). De boeken The Breast, The Professor of Desire en The Dying Animal gaan over het leven van de seksueel vrijgevochten professor David Kepesh. Roths meest geroemde boeken zijn American Pastoral (1997), I Married a Communist(1998) en The Human Stain (2000), die samen de ‘American Trilogy’ genoemd worden omdat ze samen een soort biografie van naoorlogs Amerika vormen: het eerste boek handelt over de Vietnamoorlog en de protestgeneratie, het tweede over het tijdperk-McCarthy en het derde speelt tegen de achtergrond van het Lewinsky-schandaal.
In 2004 verscheen The Plot Against America, dat gezien wordt als een ander hoogtepunt in Roths oeuvre. Dit boek is een ‘what-if’ geschiedenis, die zich afspeelt in de VS tijdens de jaren dertig, wanneer de verkiezingen niet door de zittende president Franklin D. Roosevelt worden gewonnen, maar door vliegpionier Charles Lindbergh, waarvan bekend is dat hij benaderd is voor het presidentschap en wiens nazi-sympathieën en isolationisme gedocumenteerd zijn. Onder ‘president Lindbergh’ worden er allerlei antisemitische wetten doorgevoerd in de VS, waartegen de Joodse familie waar de roman om draait, zich moet verweren.
Sindsdien schreef Roth verschillende kleinere romans, die vaak handelen over de fysieke en mentale aftakeling van een mens. Meest geroemd is Everyman (2006), een korte maar aangrijpende roman over verlies en sterfelijkheid. De titel is een verwijzing naar het gelijknamige middeleeuwse toneelstuk, waarin ‘de mens’, als hij gaat sterven, verantwoording moet afleggen over zijn aardse gedragingen. In de laatste jaren van zijn leven leefde de schrijver een teruggetrokken bestaan in zijn buitenhuis in New England. In november 2012 maakte Roth bekend te stoppen met schrijven
Roth won diverse prijzen en gold jaren als voorname kanshebber voor de Nobelprijs voor de Literatuur. In 1997 won hij de prestigieuze Pulitzer-prijs met American Pastoral. In 1998 ontving hij de National Medal of Arts van president Bill Clinton. In 2002 werd hij onderscheiden met de gouden medaille van de American Academy of Arts and Letters voor zijn gehele oeuvre. Roth won nog een maal de National Book Award. De PEN/Faulkner Award werd driemaal aan hem toegekend: in 1994 voor Operation Shylock, in 2001 voor The Human Stain en in 2007 voor Everyman.
