PIG viert 350 jaar Snoge met koning Willem-Alexander

Het was een bijzondere en memorabele zondag, in de Synagoge van de Portugees Israëlietische Gemeente (PIG) in Amsterdam. In het bijzijn van koning Willem-Alexander werd het 350-jarig bestaan van de Snoge gevierd. PIG-voorzitter David Samama zei dat het voortbestaan van de Gemeente, en dus ook de sjoel, gegarandeerd is dankzij enthousiaste jongeren die door willen gaan. De nationale viering was plechtig, gedragen en sober tegelijk.

Zeker 350 jaar geleden, in 1675, werd de Portugees-Israëlietische Synagoge of Snoge opgeleverd. Indertijd was dit het grootste huis van samenkomst buiten Jeruzalem en lang is het zo gebleven. Het gebouw heeft meerdere stormen doorstaan, waaronder de Sjoa, maar doet nog altijd dienst als plek waar Joden kunnen samen zijn en hun geloof belijden. Inleider Ronit Palache, ook lid van de PIG, verwoordde dat zij en velen een zijn met dit gebouw, en dat ook haar nazaten dat zullen zijn.

Adon Ngolam

De viering had een nationaal karakter en mede daarom was koning Willem-Alexander uitgenodigd. Er waren speciale liederen, waaronder het Welkomstlied en Adon Ngolam – Heer van de Wereld, het lied voor de inwijding van de Synagoge uit 1675, dat in 2018 opnieuw gecomponeerd is. Ook waren er gebeden, waaronder het gebed voor het Koninklijk Huis en een gebed voor de gegijzelden die sinds 7 oktober 2023 nog steeds vast zitten in Gaza.

Madurodam

Onder meer historicus Bart Wallet hield een beschouwing waarin hij de Snoge in nationaal en historisch perspectief plaatste. Hij benadrukte dat bij de oprichting van miniatuurpark Madurodam in Den Haag deze synagoge ook is neergezet, naast bekende katholieke en protestantse kerken. Zo belangrijk is de Snoge dus in ons nationaal geheugen en als nationaal symbool, aldus Wallet. Het gebouw is heden ten dage nog steeds een van de markantste van Amsterdam en Nederland.

Zij bouwden

In zijn rede wees PIG-voorzitter David Samama op de situatie van 350 jaar geleden. “Terwijl in 1672 de Republiek werd aangevallen, de gebroeders De Witt gruwelijk werden vermoord, en het volk in paniek verkeerde, besloten de Portugese Joden in Amsterdam tot iets ongekends: zij bouwden. Geen schuilplaats, maar een monument. Geen vesting, maar een synagoge. Terwijl de wereld wankelde, richtten zij zich op wat standhoudt: geloof, gemeenschap, traditie.”

Samama: “Snoge is niet louter een gebouw; zij is een ziel, een ademtocht van eeuwen, een symbool van onverwoestbare hoop. Ze is een getuigenis van veerkracht, van geloof, van gemeenschapszin. Ze is het levende bewijs dat Joods leven in Nederland ondanks alles niet alleen heeft overleefd, maar bloeit en wordt doorgegeven van generatie op generatie.” De toekomst, dat is voor nu het belangrijkste, zo benadrukte Samama.

“Als we willen dat Snoge over 350 jaar nog steeds gevuld is met zelfbewuste Joden, met gebed, met zang, kortom met leven, dan moeten we vandaag doelgericht investeren in de stemmen van morgen. in onze jongeren dus, want in hen leeft de toekomst van onze kehila. Voor diegenen die gisteren [op zaterdag was er een speciale dienst, red.] aanwezig waren, was dat duidelijk te zien en te horen.”

Doorgeven

Juist nu is het moment om met vastberadenheid te bouwen, aldus Samama. “Om voort te zetten wat generaties voor ons hebben opgebouwd. Om met waardigheid, visie en hoop de toekomst vorm te geven.” In Joods Nederland wordt al veel gedaan om onze kinderen fysiek weerbaar te maken, zo concludeerde hij. “Toch geloof ik dat het die combinatie is van kracht en kennis, van trots en traditie, alsook uitwisseling, die hen werkelijk weerbaar maakt.

“Laten we samen zorgen dat Snoge, dit monument van 350 jaar Joods leven, niet alleen een herinnering is aan wat was, maar een belofte aan wat nog komt: een richting waarin we kunnen groeien. Zodat over vijftig, honderd, misschien wel 350 jaar, opnieuw iemand hier mag staan om te getuigen van een levende traditie, een ongebroken keten van geloof en gemeenschap,m vanuit het besef: ‘Hier leeft iets. Hier wordt iets van waarde doorgegeven’.”

Samama kreeg groot applaus voor, evenals de andere sprekers, voorzangers en musici. Nadat alle plechtigheden voorbij waren, inclusief het naar binnen en buiten dragen van de Thora-rollen uit de grote, houten kast [hechal, red.] verliet koning Willem-Alexander samen met Samama het hoofdgebouw, gevolgd door alle genodigden. Voor hen was een borrel met Portugese hapjes en natjes op de binnenplaats georganiseerd. Terwijl iedereen genoot in de zon had de koning binnen een aantal gesprekken met jong en oud.

Bastion van traditie

“Het was een supermooie, fijne gebeurtenis,” vertelt Samama na afloop aan Jonet.nl, terugkijkend op de dag. “We hebben laten zien dat de Snoge al 350 jaar bestaat en dat we dat met groot plezier samen kunnen vieren met de mensen die aanwezig waren, inclusief de koning.” Hij noemt de Snoge een bastion van traditie die gericht is op de toekomst. Na afloop heeft hij nog met de vorst gesproken. “Dat was prettig, maar hij heeft vooral met de ouderen en jongeren gesproken. Dat ging heel natuurlijk. Dat was fijn.”

Sarphati

De PIG organiseerde begin september ook een kaarslichtconcert ter gelegenheid van het jubileum, en van 8 september tot en met 12 september is er een Summerschool. Onderzoekers op het gebied van de Joodse geschiedenis geven lezingen over onder andere de Amsterdamse rabbijn Da Fonseca die de aanzet gaf tot de bouw van de synagoge en over Samuel Sarphati die dit jaar is uitgeroepen tot grootste Amsterdammer aller tijden.

Thuishaven

De Snoge was in de zeventiende eeuw de grootste synagoge ter wereld. Amsterdam bood een thuishaven aan Joden van Portugese en Spaanse afkomst die door de Spaanse inquisitie waren verjaagd. In Amsterdam mochten zij hun Joodse religie vrij belijden en ook handeldrijven. Het originele interieur van de sjoel is nog volledig intact en er is geen verwarming of elektriciteit. Het gebouw wordt door honderden kaarsen in kroonluchters verlicht.