‘Rabbijn Vorst (85) was er voor iedereen’ – in memoriam
Na een kort ziekbed is rabbijn Ies Vorst in zijn woonplaats Amstelveen op 85-jarige leeftijd overleden. Hij stond bekend als de ‘de rabbijn van de mensen’. Vorst bleef tot aan het einde van zijn leven zeer actief. Velen hebben met hem te maken gehad, jong en oud, vroom of cultureel Joods. Hij was er voor iedereen en zal ook zo worden herinnerd. Verder zijn onder meer Joods Amstelveen, jeugdclub Tikwatenoe en Chabad in Nederland aan de naam van Vorst verbonden.
Tweeling
Izaak Vorst – roepnaam Ies – werd op 23 februari 1938 geboren in Rotterdam. Hij was deel van een eeneiige tweeling: zijn broer Joop, met wie hij later in Bergen-Belsen terecht kwam. De vader van de jongens was de Rotterdamse opperrabbijn Levie Vorst, die daar ook hoofd van het Joodse onderwijs was. Zijn grootvader Isak van Gelder van moederskant was rabbijn in Den Haag. Ook hij stond bekend als een rabbijn van de mensen.
Bergen-Belsen
In de oorlog werd het gezin van in totaal vier kinderen afgevoerd naar Westerbork, waar Vorst’s moeder beviel van een zoontje, Baruch. Het kind overleed snel, waarna zijn moeder besloot om een ander kind te voeden met haar moedermelk. Met hem bleef Vorst een band met hem houden. Vanuit Westerbork wordt het gezin met vier kinderen op transport gesteld naar concentratiekamp Bergen-Belsen.
Tröbitz
Tegen het einde van de oorlog werd een grote groep gevangenen, vooral Nederlandse, in een trein gezet die ruim twee weken door Duitsland doolde om uiteindelijk nabij Tröbitz terecht te komen. Daar zijn de overlevenden zijn bevrijd. Velen stierven onderweg of kort na de bevrijding, waaronder de moeder van Vorst. Zelf zei hij daarover: “Toen de Duitsers doorhadden dat ze aan het verliezen waren, probeerden ze ons alsnog af te maken, in een trein naar een gaskamer. Dat is niet gelukt. Mijn moeder is uiteindelijk wel bezweken aan ziekte en honger.”
Ingenieur
Na de oorlog hertrouwde de vader van Vorst en kreeg die nog vijf kinderen. Vorst zelf studeerde na zijn middelbare school een hoge beroepsopleiding aan de HTS in onder meer havenbouw. Hij ging in de jaren zestig op aliya naar Israël. In Haifa hield hij zich als ingenieur bezig met de aanleg van de haven aldaar. Ook zijn broer Joop ging op aliya. In Israël kwam Ies Vorst in contact met de Chabad-beweging en daar is hij begonnen met zijn opleiding tot rabbijn.
Amstelveen
Enkele jaren later verhuisde de inmiddels getrouwde Vorst met zijn vrouw Dobbe naar Nederland om de Joodse gemeenschap in Nederland te helpen dienen en verder opbouwen. Hij vestigde zich uiteindelijk in Amstelveen, een gemeente die indertijd aan het uitdijen was en waar veel Joden hun nieuwe thuis vonden. Vorst was betrokken bij de oprichting van de Joodse school Cheider en actief bij jeugdvereniging Tikwatenoe, waar Joodse kinderen op speelse wijze konden kennismaken het het geloof.
Tikwatenoe
Vorst stond open voor iedereen: bij Tikwatenoe waren ook kinderen welkom die uit gezinnen kwamen waar het Joodse leven vaak niet heel intensief werd beleefd. Met zijn grote vertelkracht wist Vorst hen te enthousiasmeren door het Jodendom op een eenvoudige, begrijpelijke, oprechte manier over te brengen. Dat deed hij ook bij volwassenen. Voor hem maakte het niet uit of Joden liberaal, orthodox of van een andere stroming waren. Hij stond open voor iedereen.
Boeken
Het was ook rabbijn Vorst die boeken schreef over het Jodendom, waaronder ‘Badèrech, Op weg naar praktisch Joods leven’ of het Bensjboek met fonetische weergave van het dankgebed na de maaltijd. Van de gele Jad Achat-folder die Ies Vorst heeft gemaakt voor Chanoeka zijn er vele duizenden exemplaren gedrukt, zo weet NIK-secretaris Ruben Vis. ‘Zijn rol bij de vervaardiging van nieuwe gebedenboeken voor Rosj Hasjana en Jom Kippoer, juist waar het betreft de materie toegankelijker te maken, is van niet te onderschatten belang geweest’.
‘Over pijn zingen’
Het bekendste boek van rabbijn Vorst zou voortkomen uit een tragedie: zijn zoontje overleed in een verkeersongeluk. Hij schreef zijn verdriet van zich af in het boekje ‘Over pijn zingen – Overpeinzingen’. Dat werd uiteindelijk een bestseller, want met zijn boek heeft Vorst een groot aantal mensen steun gegeven bij het verlies van een van hun dierbaren. Het werd in meerdere talen vertaald en bereikte dus ook mensen in het buitenland, Joden en niet-Joden.
Geen pensioen
De bescheiden Vorst ging door met zijn rabbinale en pastorale werk tot hij in 2003 met pensioen moest. In het kader daarvan namen de kinderen van Tikwatenoe een speciale cd voor hem op met Joodse liedjes die ze ooit van hem hadden geleerd. Maar Vorst besloot om door te gaan. Hij ging als rabbijn dus eigenlijk nooit met pensioen en was veel te vinden in het Joods Cultureel Centrum, in synagogen en op andere plekken in de maatschappij. Met Jom Ha Voetbal legde Vorst tefilien. Hij stond open naar alle mensen en kan met rechten de mensenrabbijn worden genoemd.
Overlijden
In 2023 werd Vorst ziek en naderde het einde. Hij overleed op 13 september, vlak voor Rosj Hasjana, op 85-jarige leeftijd. Hij laat twaalf kinderen en vele kleinkinderen na, onder andere in de Verenigde Staten, Israël, Frankrijk, Nederland en in Groot-Brittannië. Een zoon is rabbijn Jehoeda Vorst in Rotterdam, een schoonzoon Shmuel Katzman is rabbijn van Den Haag en zijn schoonzoon Mendel Levine is rabbijn te Nijmegen.
De begrafenis – lewaja – van rabbijn Ies Vorst vond op 14 september plaats op de Joodse begraafplaats van Muiderberg. De redactie van Jonet.nl wenst zijn vrouw Dobbe, zijn nabestaanden en iedereen die hem gekend heeft bijzonder veel sterkte met dit grote verlies. BDH.
