Sachsenhausen-proces komt in de slotfase: 101-jarige Josef S. opnieuw voor de rechter

In Duitsland is het proces tegen voormalig kampbewaker Josef S. hervat. Het zogenoemde Sachsenhausen-proces lag enige tijd stil omdat de verdachte kampte met gezondheidsproblemen. Hij is weer op de been en kan daarom voor de rechter verschijnen. S. wordt verdacht van medeplichtigheid bij zeker 3.518 wrede en verraderlijke moorden. De verdachte, een Baltische Duitser, ontkent dit in alle toonaarden. De rechter verwacht binnenkort uitspraak te kunnen doen. Als hij schuldig wordt bevonden, kan S. achter de tralies verdwijnen.

Niet komen opdagen
Josef S. verscheen maandag niet op de rechtbank van Brandenburg an der Havel, die om praktische redenen naar de sporthal van de penitentiaire inrichting in het stadje is verplaatst. Vanwege zijn hoge leeftijd kan S. slechts twee tot drie uur per dag worden verhoord. Volgens zijn advocaat was hij niet in staat om naar de zitting te komen. Een arts ging daarom op huisbezoek om te onderzoeken of S. echt in staat was om terecht te staan. Een uur later verscheen de verdachte alsnog om de zitting bij te wonen.

Snelle afronding
De voorzitter van de rechtbank, Udo Lechtermann, beloofde dat er snel gewerkt wordt: dinsdag – vandaag – moeten de bewijsverkrijging en het pleidooi van de Openbaar Aanklager worden afgerond. Het vonnis zou dan kunnen worden uitgesproken op 2 juni, voorlopig de laatste geplande dag van het proces, dat sinds vorig jaar duurt. Volgens onderzoek van het Openbaar Ministerie was S. tussen 23 oktober 1941 en 18 februari 1945 SS-bewaker in Sachsenhausen. De in Litouwen geboren Baltische Duitser ontkent dit, maar tal van documenten ondersteunen dit.

‘Geen bewijs’
De verdediging hield maandag haar slotpleidooi. Volgens de advocaat van S. valt niet te bewijzen dat hij medeplichtig was aan de 3.518 moorden. Vijf andere oud-SS’ers zouden worden gehoord, maar zij zijn inmiddels overleden of niet bereid of in staat zijn een verklaring af te leggen. Ook zouden andere verklaringen van oud-SS’ers zijn verjaard. De verdachte zelf wil niet in beeld: hij dekt zijn gezicht voor de camera’s af door een map voor zijn gezicht te houden.

Schuldvraag
Volgens de Openbaar Aanklager is het meer dan duidelijk dat S. indertijd in Sachsenhausen actief was. Gezien de identiteitskaart van de beklaagde, andere documenten en een verklaring van zijn moeder over zijn aanwezigheid in Sachsenhausen als onderdeel van de SS ‘kan de schuldvraag met een volmondig ja worden beantwoord’, aldus de medeaanklager. Uit de personeelsdossiers van het concentratiekamp blijkt in ieder geval dat Josef S. lid was van verschillende SS Totenkopf-bewakingsbataljons. 

Dodenmars
Een historisch expert deed vorig jaar uitgebreid verslag over de situatie concentratiekamp Sachsenhausen. Bij de procedure zijn ook zestien andere eisers betrokken, waaronder tien overlevenden. Eind februari werd Alfons Studzinski (98), die in 1940 op 15-jarige leeftijd als politiek gevangene naar Sachsenhausen kwam, via een videoverbinding ondervraagd. Hij beschreef onder meer hoe wanhopige medegevangenen tegen de hekken van het kamp renden en daar door SS’ers werden doodgeschoten. “Ophangen was geen optie,” zei Studzinski. Ook vertelde hij over urenlang op appèl staan, executies van gevangenen door de SS en de dodenmars van 21 april tot 3 mei 1945.

Handjevol verdachten
Als S. binnenkort schuldig wordt bevonden, kan hij in de cel belanden. In Duitsland verjaren nazi-misdaden nooit. Het Duitse OM doet er alles aan om de laatste nog levende oorlogsmisdadigers uit de nationaal-socialistische tijd op te sporen en te berechten. Vaak gaat het om hoogbejaarde mannen en vrouwen die decennialang in het geniep met hun duistere verleden leefden en dachten aan vervolging te kunnen ontkomen. Momenteel staat er nog een handjevol van deze mensen voor de rechter. Als S. schuldig wordt bevonden, zal hij een van de oudste oud-nazi’s zijn die straf krijgt voor zijn daden in de ns-periode.

Lees ook:
Eerder gevluchte ‘nazi-oma’ komt dit keer wel naar de rechtbank
Irmgard F., de 96-jarige dame die verdacht wordt van medeplichtigheid aan de moord op 11.000 concentratiekampgevangenen, is alsnog in de rechtbank verschenen. Onlangs probeerde de Duitse haar rechtszaak te ontlopen door vlak voor zitting per taxi te vluchten uit haar verzorgingstehuis. Ze werd in de kraag gevat en teruggebracht. Met een hoofddoekje om, zonnebril op en mondkapje voor zat ze in de rechtszaal.