‘Deze verkiezingen hebben schade veroorzaakt aan de Israëlische samenleving’
De spanning was om te snijden. “Ik krijg er hartkloppingen van,” zei een vrouw met een kopje koffie in haar hand voor een groot tv-scherm waarop de exit-poll zou verschijnen. “Ik hoop dat de Blauw-Wit partij van Benni Gantz wint,” zei ze. “Dan is er misschien hoop op een oplossing van het Palestijnse probleem.” Enkele uren voor de sluiting van de stembureaus legde een man in Tel Aviv uit dat hij walgde van de corrupte Benjamin Netanyahu en dat hij daarom was overgestapt naar de Arbeidspartij. Hij wees op de grote foto van de partij op een aanplakbord. “Kijk eens wat voor een eerlijke mensen. Daar stem ik op.” Een oud- en hoog geplaatste agent van de Mossad ze tegen me: “Bibi is mijn man. Het doet me niets dat hij misschien wegens corruptie in staat van beschuldiging wordt gesteld en in de gevangenis beland. Het gaat er om dat Likud wint omdat Likud voor inlijving van Judea en Samaria is. Ik ben mijn hele leven Cheroetnik geweest, een bewonderaar van Menachem Begin. Snap je.”
Natuurlijk snapte ik het. Toen om precies tien uur ‘s avonds de exitpoll op het tv-scherm kwam, keek de vrouw er met verbijstering naar. Haar gezichtsuitdrukking verstijfde. “Geen hoop op een ander Israël.” Want ook zij, zoals zovelen, begreep dat het gelijk opgaan van Gantz en Bibi met elk 35 zetels niet betekende dat Gantz premier zou kunnen worden. Want de kieswijzer stond duidelijk op rechts. Met rechtse zionistische partijen en de Harediem kreeg Netanyahu meteen de sleutel in handen om voor de vijfde keer premier van Israël te worden.
Gantz sputterde tegen maar dat maakte op mijn gehoor weinig indruk. Hij scoorde bij een paar mensen in mijn omgeving wel met de hoop dat Bibi wegens een reeks corruptieschandalen achter slot en grendel zou verdwijnen en er nieuwe verkiezingen zouden komen. Misschien al binnen een jaar. In linkse kringen die hoopten op een zege van Gantz en wellicht daardoor het begin van een oplossing van het Palestijnse vraagstuk werd gespeculeerd op goede stembusresultaten voor de drie Arabische partijen. “Gantz heeft de steun van de Arabieren in de Knesset nodig om te verhinderen dat Bibi een rechts-nationalistische regering kan formeren,” legde Hillel Schenker, redacteur van het Palestine-Israel journaal me uit. Eerder had een bekende oud-journalist van Haaretz mij hetzelfde verteld. Het heeft niet zo mogen zijn. De Arabische partijen zijn van 14 naar 10 zetels terug gevallen. Daardoor kan Gantz zelfs geen blok vormen dat de formatie van een vijfde extreem-rechtse regering Netanyahu kan blokkeren.
Er is iets heel wezenlijks gebeurd tijdens deze verkiezingen. De uitslag heeft onomstotelijk vastgesteld dat de Israëlische samenleving een onomkeerbare radicale zionistische-religieuze zwenking naar rechtse heeft gemaakt. Daarom zag ik woensdagmorgen in mijn stamcafé in Ramat Hasharon verslagen mannen een kopje koffie drinken. “Ik snap niet wat er is gebeurd. Er was zoveel hoop,” zei een van hen. Dit hangt natuurlijk wel van je woonplaats af. In welvarend Ramat Hasharon wonen overwegend middenklassers en welgestelden die niet gecharmeerd zijn van extreme opvattingen van rechts en meer aan hun portemonnaie denken, dan aan inlijving van grote delen van de Westelijke Jordaanoever zoals Bibi heeft aangekondigd.
In bussen en op straat liepen mensen met hun mobiele telefoons in de hand. De partijstrijd werd in alle hevigheid gestreden op Twitter en Facebook. Daar vlogen beledigingen en andere vuilspuiterij over de schermpjes. Het is een harde verkiezingsstrijd geweest die beslist langdurige schade heeft berokkend aan de Israëlische samenleving, Op de brokstukken daarvan heeft Bibi gewonnen. Maar er zijn diepere redenen voor zijn overwinning. De Israëlische economie staat er heel goed voor, de werkloosheid is minder dan vier procent. Bibi is uitgegroeid tot een international gewaardeerde evenwichtige leider voor wie de deur van Donald Trump wijd open staat en waarin Vladimir Poetin hem ook met een glimlach ontvangt. Bibi is ook voor sommige Arabische leiders een gesprekspartner met wie high-tech zaken kunnen worden gedaan. Tijdens zijn langdurig bewind heeft hij de Palestijnse onafhankelijkheidsdroom tot een Palestijnse nachtmerrie gereduceerd. In de stembus is hij ook daarvoor beloond.
