Journalist en oud-Jonet-columnist Max van Weezel (67) overleden – in memoriam

Journalist en voormalig Jonet-columnist Max van Weezel is donderdagochtend op 67-jarige leeftijd gestorven. Dit heeft zijn vrouw Anet Bleich bekend gemaakt. Hij was al enige tijd ongeneeslijk ziek. Met het heengaan van Van Weezel komt een einde aan een mooi en bewogen leven. De journalist schreef voor Vrij Nederland (VN) jarenlang over de Haagse politiek en was onder meer presentator van de radioprogramma’s Argos en Met het oog op morgen. Met zijn dochter Natascha van Weezel schreef hij voor Jonet.nl in 2015 een wisselcolumn. De redactie en het bestuur van Jonet.nl wensen haar en Anet Bleich alle sterkte toe met het verwerken van dit grote verlies.

Joods gezin
Max van Weezel werd geboren op 9 juli 1951. Hij groeide in Voorschoten op in een liefdevolle familie uit een naar eigen zeggen ‘zwaar getraumatiseerde Joodse gemeenschap’ waar vrijwel niets  meer van over was. De jonge Van Weezel was een van de twee zoons van Carry Blitz en Richard van Weezel. Vader had een confectiebedrijf opgericht dat failliet ging waarna hij handelsreiziger werd. Het was zijn wens dat zoon Max ook in de confectie ging werken, maar die sloeg een andere weg in en vertrok naar Amsterdam om aldaar te studeren.

Een heel stil meisje
Van Weezel erkende vorig jaar in een interview met Vrij Nederland dat hij zich niet altijd zo thuis voelde in het Joodse wereldje: ‘altijd dezelfde mensen, altijd dezelfde discussies over Israël en antisemitisme, en dan die koppelfeesten’. Desondanks leerde hij tijdens een balfeest in het Scheveningse Kurhaus zijn latere vrouw Anet Bleich kennen. Van Weezel ging tijdens het bal met ‘een rechtse zionistische meneer’ in discussie over het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Dir man maakte hem uit voor ‘verrader’. Van Weezel over zijn latere vrouw: “Ineens stond er een heel stil meisje op dat het voor me opnam. “Ze zei tegen die man:‘Maar hij heeft toch het recht om dat te vinden?” Deze tekst gaat verder onder de afbeelding.

Dissidenten in Joods Nederland
“We zijn vanwege ons standpunt altijd een beetje dissident gebleven in de Joodse gemeenschap, én bij onze familie die in nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever woont. Ik ben erg voor de staat Israël maar de bezetting van de Palestijnse gebieden deugt al niet sinds 1967. Maar ja, Israël was voor mijn moeder, samen met kinderen krijgen, de enige troost voor alle oorlogse verschrikkingen,” aldus Van Weezel tegen VN. In het artikel vertelt hij over zijn jeugd – ‘ik was het jongetje dat alles goed moest maken’ en over zijn moeder. “Mijn moeder had echt een survivor’s guilt syndroom: waarom had Roosje, de getalenteerde, de oorlog niet overleefd en zij wel? Roosje was vast een beroemde pianiste geworden.” Op feestjes ging het over mensen die er niet meer waren. ‘Leuk dat je vandaag negen bent geworden Max, maar vroeger, toen die en die nog leefden, dát waren pas feestjes. Ik leefde namens een heleboel mensen die er niet meer waren en heb vaak dingen gedaan voor mijn moeder.”

‘Morgen kan alles fout zijn’
Van Weezel erkende later dat hij zijn hele leven behoefte heeft gehad aan erkenning. “Ik groeide op met het idee: ik heb als Joods jongetje na de oorlog niet automatisch recht op leven. En: morgen kan alles fout zijn. Het thema verraad speelde altijd in ons gezin, meestal onuitgesproken. Mijn vader sprak weinig over de oorlog maar zei wel: uiteindelijk zal iedereen je verraden Max, ook je idealistische studievrienden.” Toch was de wereld van zijn vader niet de zijne. “Ik denk dat ik houvast heb gezocht in een maatschappelijke carrière, dat ik iets wilde bereiken dat me niet meer ontnomen kon worden.”

Iedereen gelijk
Van Weezel deed in 1969 eindexamen op het Stedelijk Gymnasium Leiden en studeerde politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werd actief binnen de Algemene Studentenvereniging Amsterdam (ASVA) onder andere als secretaris Onderwijs. De student vondt het idee van de democratisering van het hoger onderwijs ‘heel sympathiek’ en streed ervoor dat ‘iedereen gelijk’ kon zijn. Hij wilde ook politiek geëngageerd zijn en was in de jaren zeventig vier jaar lang lid van de Communistische Partij Nederland (CPN), evenals zijn vrouw Anet Bleich. Na zijn studie begon hij in 1976 bij VN, waar hij terechtkwam nadat hij allerlei tevergeefse sollicitaties bij andere media had gedaan. Van Weezel wilde sowieso de journalistiek in, zodat hij geëngageerde stukken kon schrijven. Hij belandde algauw op de Haagse redactie van het weekblad.

Twee Joodse jongens
In Den Haag wachtte hem een roerige tijd. Niet alleen waren het de jaren van de rivaliteit tussen Joop Den Uyl (PvdA) en Dries van Agt (CDA), maar ook wist Van Weezel binnen te dringen tot in de haarvaten van het Binnenhof. Samen met collega Joop van Tijn vormde hij een berucht duo – twee Joodse jongens – dat politici kon maken of breken. De verslaggever gaf zijn ziel en zaligheid aan VN. Hij offerde er veel voor op: tachtigurige werkweken waren niet ongewoon. Van Weezel behoorde tot het soort Haagse journalisten dat leefde voor de Binnenhof-journalistiek. Hiertoe werden onder meer Willem Breedveld (Trouw), Max de Bok (De Gelderlander), Kees Bastianen (de Volkskrant), Frits van der Poel (Het Vrije Volk, de VARA) en Kees Lunshof (De Telegraaf) gerekend. Deze tekst gaat verder onder de foto.

Kunst en curiosa
Later zou Van Weezel bekennen een haat-liefdeverhouding met VN te hebben. “Na de redactievergadering gingen we drinken in literair café De Engelbewaarder, daarna eten in de buurt van de Zeedijk en dansen in Odeon. Hoofdredacteur Rinus Ferdinandusse en Joop kregen menig restauranthouder zo gek dat ze de keuken ’s avonds laat nog voor ons opengooiden, na de deadline. Die rare combinatie van links idealisme en bourgondisch leven trok me enorm. Dankzij VN ben ik een groot kenner van Beaujolais-wijnen en oesters,” zei Van Weezel in het blad. Voor het medium maakte hij ook journalistieke verhalen in het buitenland. Altijd was hij in touw en soms zei hij ermee te stoppen, waarna de latere hoofdredacteur Van Tijn dan met kunst en curiosa kwam aankloppen om hem terug te vragen. Dat lukte altijd.

Vergane glorie
Door de jaren heen ontwikkelde Van Weezel zich tot een begenadigd journalist, die politici als Van Agt, Lubbers en Rutte persoonlijk leerde kennen. Voor zijn journalistieke producties ontving hij maar liefst twee keer de Anne Vondelingprijs voor de beste politieke journalistiek. In 1983 won hij hem met Van Tijn en in 1994 deed hij dit over met collega Leonard Ornstein. Toen hij halverwege de jaren negentig werd gevraagd voor het Radio 1-onderzoeksprogramma Argos ontstonden er problemen met Van Tijn, die eigenlijk wilde dat hij dit niet ging doen. Uiteindelijk wist Van Weezel Argos en VN met elkaar te combineren. Later kwam daar de presentatie van het late avondprogramma Met het oog op morgen en Bureau Buitenland bij. In de jaren 2000 moest het blad bezuinigen, waardoor hij in 2005 ging freelancen. De gloriedagen van VN waren achter de rug en het aantal abonnees liep steeds meer achteruit. Dit artikel gaat verder onder de video.

Lost & Found
Ondanks zijn zeer drukke journalistieke bestaan had Van Weezel een rijk privéleven. In 1986 werden hij en zijn vrouw de trotse ouders van dochter Natascha. In 2007 debuteerde ze op twintig jarige leeftijd met het boek Magere Jaren (Uitgeverij Archipel) en in 2012 studeerde ze af aan de Film- en Televisieacademie als scenarioschrijver met de korte fictiefilm Lost&Found. Meteen daarna kreeg Natascha de kans om in samenwerking met de NCRV en Selfmadefilms de documentaire Elke dag 4 mei (2014) te maken. Ook schreef zij het boek De derde generatie (Uitgeverij Balans, 2015) over hetzelfde onderwerp: kleinkinderen van Holocaust-overlevenden. Ze interviewde hiervoor meer dan vijftig kleinkinderen van Sjoa-overlevenden in Nederland, Amerika en Israël. Later maakte ze een tv-programma over Israël voor de VPRO.

Joodse begrafenis
In 2015 gingen vader en dochter Van Weezel aan de slag als columnisten bij Jonet.nl. Bijna een jaar lang schreven de twee brieven naar elkaar over de politiek, hun Joodse leven en dagelijkse besognes. De column werd goed gelezen en kreeg ook waardering. Eind 2015 stapten vader en dochter Van Weezel over naar dagblad Trouw, waar ze de formule van Jonet.nl doorzetten. De twee schreven nog een poosje vele brieven naar elkaar en raakten bekend bij een nieuw lezerspubliek. Ook werd freelancer Van Weezel ‘meer gevraagd’ door deze columns. In Trouw vertelde hij later lid te zijn geworden van het NIK, om de traditie van zijn ouders en voorouders voort te zetten. Ook wilde hij graag een Joodse begrafenis.

Alvleesklierkanker
Bij Max van Weezel werd in het voorjaar van 2018 alvleesklierkanker geconstateerd. Hoewel de klap zeer groot was en de schrik er behoorlijk in zat, herpakte hij zich om te vechten tegen de ziekte. Ook wilde hij doorgaan met werken voor zover mogelijk. Van Weezel werd verschillende malen in het ziekenhuis tegen zijn ziekte behandeld, maar kreeg eind december 2018 te horen dat hij nooit meer beter zou worden. Hij biechtte dit op tijdens het VRPO Marathoninterview, op Tweede Kerstdag. “Vorige week heb ik te horen gekregen dat de chemotherapie niet voldoende heeft gewerkt en ik niet beter ben. Het zijn dan nare gesprekken in het ziekenhuis,” aldus Van Weezel. Over zijn individuele situatie konden de doktoren weinig zeggen, maar statistisch is de gemiddelde levensverwachting twee tot drie maanden, stelde de journalist. Hij wilde geen afscheid nemen van zijn werk en is doorgegaan met werken.

Sterven in het harnas
Van Weezel had inmiddels zijn negende boek gepubliceerd – over het kabinet Rutte II – en ging door met de radioprogramma’s. Op 16 maart presenteerde hij voor de laatste maal Met het oog op morgen. Kort daarna mocht hij de Frans Bannink Cocq-penning in ontvangst nemen. Deze hoge Amsterdamse onderscheiding kreeg hij voor zijn ‘uitzonderlijke bijdrage aan de Amsterdamse en de Nederlandse politieke journalistiek’. Van Weezel kreeg de penning uit handen van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema (GroenLinks). Zij prees hem voor zijn jarenlange journalistieke en maatschappelijke inzet.

Overlijden
Max van Weezel stierf op donderdag 11 april aan de gevolgen van zijn ziekte op 67-jarige leeftijd. Hij laat zijn vrouw Anet, dochter Natascha en vele vrienden, familieleden en collega’s achter. Jonet.nl heeft zijn bijdrages aan de website altijd zeer gewaardeerd. We zullen hem missen en wensen Anet en Natascha alle sterkte van de wereld toe.