Soms vrij feitelijk en afstandelijk – recensie ‘Vlieg, mijn zwaluw’

Het boek Vlieg, mijn zwaluw van auteur Patrick Bernhart is een typische autobiografische familiegeschiedenis. ‘De auteur beschrijft de oudere leden van zijn stamboom vrij feitelijk en afstandelijk’, schrijft Cresas-recensent Philip Menco.

Overlevenden

Zijn Hongaars-Joodse ouders overleefden verschillende kampen, waaronder Auschwitz en een berucht nazi-dwangarbeiderskamp aan de Oostenrijks-Hongaarse grens. Vervolgens doorstonden ze het communistische regime in Hongarije. In 1956 vluchtten ze naar Nederland, waar ze moeilijk aardden, maar uiteindelijk hun draai vonden. Patrick Bernhart werd in 1968 geboren als hun enige kind.

Tijdens zijn vroege jeugd had Patrick een vrij onbezorgd leventje, totdat zijn vader in 1976 een ernstig auto-ongeluk kreeg. Dat zorgde voor manisch-depressieve klachten die gepaard gingen met een posttraumatisch stresssyndroom en een ontwaakt oorlogstrauma. Zijn gedrag veranderde totaal. Hij diende zonder overleg een scheiding in en bestookte zijn ex-vrouw en zijn zoon vervolgens met allerlei dreigementen. Het zorgde ervoor dat Patrick zijn vader afwees en sterk naar zijn moeder trok.

In zijn studietijd, maar ook daarna als advocaat en uitgever, greep hij regelmatig naar de fles. Tot zijn grote verdriet weet hij geen vaste relaties te krijgen en te onderhouden, wat hij zelf wijt aan trauma’s en niet deelbare geheimen uit zijn familiegeschiedenis.

Onderzoek

Tussen 2006 en 2010 deed hij uitgebreid onderzoek naar zijn afkomst. Na het overlijden van zijn moeder in 2021 completeerde hij die zoektocht naar zijn familie en zette hij deze op schrift. Tevens startte hij een uitgeverij, Pressburg, gespecialiseerd in dit soort familieverhalen.

Hij reisde onder meer naar Oostenrijk, Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Roemenië en Servië voor bronnenonderzoek. Internet, brieven naar allerlei instanties en contacten met familieleden en bekenden completeren het beeld. De auteur slaagt er in dit boek in om zijn familie tot zelfs de late zeventiende eeuw te achterhalen en veel feiten over hun leven te verzamelen. Hij schildert hun bestaan tegen een voortdurend decor van antisemitisme.

Ook de oorlogsgeschiedenis van zijn ouders en grootouders komt in detail boven water. Zij werden in 1938 rooms-katholiek omdat Hongarije al voor de oorlog zeer antisemitische wetten invoerde. Het mocht niet baten, noch voor Patricks familie, noch voor het merendeel van de andere geassimileerde en gedoopte Joden in Hongarije. Na de oorlog werd de Joodse komaf van de familie doodgezwegen. Patrick hoorde pas op zijn vijftiende dat hij Joodse wortels had. Dat liet hem niet los.

Autobiografisch

Het boek Vlieg, mijn zwaluw is de autobiografische familiegeschiedenis van Patrick Bernhart. De auteur beschrijft de oudere leden van zijn stamboom vrij feitelijk en afstandelijk. Maar laat tegelijk zien hoe het leven voor Joden in Midden-Europa voortdurend werd bedreigd door het antisemitisme van onder meer de Habsburgse heersers en de bevolking. Vooral waar het zijn eigen grootouders en ouders betreft, begin je je als lezer meer verbonden en betrokken te voelen.

Lees de rest van deze recensie op Crescas.nl