Stadskanaal komt met gids en wandelkaart voor struikelstenen

Stadskanaal heeft besloten om een gids aan te nemen die bewoners en bezoekers wil rondleiden langs de Stolpersteine in de gemeente. In totaal liggen er 145 struikelsteentjes in de Groningse gemeente, die ook een Joods monument heeft. Onlangs werd ook een speciale Stolpersteinekaart gepresenteerd. Dat is een routekaart die de weg wijst naar de stenen en die is gemaakt op initiatief van de gemeente Stadskanaal en het Comité Stolpersteine Gemeente Stadskanaal, aldus het Dagblad van het Noorden. In het Groningse stadje leven nagenoeg geen Joden meer.

Kaart overal
“Hij zal op allerlei plekken in de gemeente verkrijgbaar zijn. Mensen kunnen hem meenemen en dan op pad gaan, door Stadskanaal maar ook door andere dorpen in de gemeente, want ook daar liggen stenen,” vertelt voorzitter Alie Noorlag van het Comité aan de krant. Ze is blij met de landkaart. “Onze wens was om een gewone routekaart te hebben, waarmee je op pad kunt. De gemeente deelde gelukkig die mening. Op de kaart worden ook monumenten genoemd die langs de Stolpersteineroute staan.”

Subsidie
Het Comité werd in 2012 opgericht door Noorlag en andere betrokken burgers. In 1986 was zij al betrokken bij het oprichten van het Joodse monument in het Groningse stadje. Sinds de oprichting van het Comité zijn er 145 steentjes gelegd. Met de routekaart lijkt het project thans compleet. “Klaas Steenhuis, inwoner van Stadskanaal, gaf de aanzet tot de oprichting van het comité,” benadrukt Noorlag. “We kregen subsidie van de gemeente en andere organisaties en particulieren. Zo konden beetje bij beetje de stenen worden gelegd. In 2016 was het project afgerond.”

Joden in Oost-Groningen
Vanaf de jaren veertig van de negentiende eeuw ontstond er een Joodse gemeente in Stadskanaal. Die kreeg rond 1845 een Joodse begraafplaats langs de Afdraai, het huidige Gedempte Ceresdiep. Eerst vielen de Joden van Stadskanaal onder de Joodse Gemeente Veendam. Gezien de grote afstand tot die plaats gebruikten de Stadskanaalse Joden een kamer aan het Boerendiep voor hun samenkomsten. Ondanks tegenwerking vanuit Veendam kreeg Joods Stadskanaal in 1850 de status van ‘bijkerk’; in het daarop volgende decennium werd een officiële Joodse Gemeente opgericht.

Bloeiende gemeenschap
De synagoge met het ritueel bad in het centrum van Onstwedde aan de Hoofdstraat dateert uit 1860. De gemeente groeide snel. Nagenoeg alle leden waren werkzaam in de veehandel. Het aantal kinderen was eind negentiende, begin twintigste eeuw zo groot dat het Joods onderwijs gegeven moest worden door twee docenten. De meeste Joodse gezinnen hadden het niet breed. Er was een kerkbestuur en een armenbestuur, en er waren verschillende genootschappen en verenigingen die zich onder andere bezighielden met de zorg voor de kerksieraden, begrafenissen, zieken en armen. In de dertiger jaren kwam een aantal Joodse vluchtelingen uit Duitsland naar Stadskanaal.

Verval
Tijdens de bange jaren ’40-’45 werden vrijwel alle Joden uit Stadskanaal gedeporteerd en via Westerbork afgevoerd naar het Oosten, waar ze werden vermoord. Na de bevrijding was de synagoge zo vervallen dat die in 1958 verkocht en gesloopt moest worden. Tot 1964 werden er nog wel religieuze bijeenkomsten gehouden in de oude leraarswoning naast de voormalige sjoel. Ook dit gebouw werd later afgebroken. In 1988 is de Joodse gemeente Stadskanaal opgegaan in van Groningen-stad. Tegenwoordig valt de zorg voor de Joodse begraafplaats onder verantwoordelijkheid van de gemeente Stadskanaal.

Lees ook:
Graf in Vlagtwedde geschonden, politie tast in het duister
Een van de graven op de Joodse begraafplaats ‘Hebrecht-Vlagtwedde’ is door onbekenden geopend. Medewerkers van het regionale werkvoorzieningsschap hebben het geschonden graf ontdekt. Nog op dezelfde dag deed de technische recherche onderzoek bij het graf, dat gekraakt zou zijn.