Uitkomst ‘Catshuis’: samenleving moet wat tegen Jodenhaat doen

De uitkomst van de bijeenkomst in het Catshuis over antisemitisme is bekend. Volgens demissionair premier Mark Rutte (VVD) was het een goed samenzijn, maar moet de samenleving zelf een vuist maken tegen Jodenhaat. Dat kan de overheid niet doen, zei hij na afloop. “En extra wetgeving is niet nodig,” aldus Rutte. In het Catshuis waren onder meer vertegenwoordigers van het CJO, het CIDI. Ook antisemitisme-coördinator Eddo Verdoner en mediapersoonlijkheid Jaïr Stranders waren aanwezig.

Demissionair

De bijeenkomst tegen antisemitisme vond op maandagochtend plaats. Gemoedelijk en open gingen de deelnemers, onder wie vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, aan ronde tafeltjes zitten. Namens het demissionaire kabinet waren de ministers Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, D66), Karien van Gennip (Sociale Zaken, CDA) en Dilan Yesilgöz (Justitie en Veiligheid, VVD). Voorzitter Chanan Hertzberger van het Centraal Joods Overleg (CJO) en voorzitter Ronnie Eisenmann van het Centrum Informatie en Documentatir Israël (CIDI) waren er, evenals Stranders en Verdoner. Onder meer hogescholen, universiteiten, KNVB, gemeente Amsterdam, het hoofd van de politie, MKB Nederland waren ook aanwezig.

‘Duidelijke normen’

Rutte zei na afloop dat de samenleving ‘duidelijke normen’ nodig heeft over wat wel en niet mag. “Kritiek op Israël mag, maar het aanspreken van Joodse Nederlanders op wat er in Israël gebeurt, geeft geen pas. Dat is antisemitisme. Net als het bestaansrecht van Israël ter discussie stellen. Dat is niet onderhandelbaar.” Daar voegde hij aan toe: “Duidelijke normen helpen de handhaving. De grote meerderheid die Jodenhaat afwijst, moet zich veilig voelen om op te staan als iemand antisemitische uitlatingen doet.” Ook moeten er kaders komen waar organisaties en bedrijven aan kunnen houden.

‘Geen extra wetten’

Duidelijke normen of niet, er moet volgens Rutte geen extra wetgeving komen om antisemitisme tegen te gaan, zoals in Duitsland en Oostenrijk al wel het geval is. Hij doelt vooral op het apart strafbaar stellen van Jodenhaat in het wetboek vanstrafrecht, een wens die al jaren in georganiseerd Joods Nederland leeft. “Er kan al veel binnen de huidige wet. Belangrijker is dat we duidelijk maken wat wel en niet kan. Wat niet kan, is Joodse Nederlanders aanspreken op wat er in Israël gebeurt,” aldus de vertrekkend premier.

Overheid niet aan zet

De samenleving zal zelf moeten ingrijpen tegen Jodengaat, aldus Rutte. Op X schreef hij na afloop: ‘Dat mensen voor oplossingen naar de politiek kijken is begrijpelijk, want de overheid moet veiligheid en bescherming bieden. Maar de strijd tegen antisemitisme vraagt inzet van ons allemaal.’ VVD-leider Yesilgöz deed daar een schepje bovenop. Zij stelt dat Joods Nederland te klein is om voor zichzelf op te komen en dat anderen dat daarom moeten doen, niet de overheid. De samenleving moet het zelf doen, klinkt het.

Dordrecht

Over de anti-Israël-rellen in Amsterdam van vorige week zei de demissionair premier: “Iedereen mag demonstreren of kritiek hebben op de staat Israël. Maar wat niet kan, is demonstraties kapen om te rellen, met bakstenen te gooien, struikelsteentjes uit de grond wrikken en voor miljoenen euro’s schade aanrichten aan universiteitsgebouwen.” Rutte ook op Dordrecht, waar vorige week drie Stolpersteine zijn geroofd. Demissionair minister Dijkgraaf stelde dat één lijn bij demonstraties nodig is. Hij juicht de stap van de koepel van universiteiten om daartoe te komen toe.

Verdoner hoopvol

Antisemitisme-coördinator Eddo Verdoner zat ook aan een van de tafeltjes. Hij klonk hoopvol na afloop van de bijeenkomst. “We hebben echt een probleem met antisemitisme,” zei hij, erop wijzend dat er nu ‘eerste stappen’ zijn gemaakt. Kritiek hebben op Israël mag en is geen antisemitisme, ‘maar uitspraken die verwijzen naar het wegvagen van Israël wel’. Verdoner wil meer concrete maatregelen van overheidswege. Hij zei eerder al dat de golf van voorvallen op scholen ernstiger is dan voorheen. Hij pleit voor meer en betere educatie op scholen over de Holocaust en Joden.

CJO verwacht extra stappen

“Ik vind het goed dat er met elkaar gesproken is, maar het is wel belangrijk wat er nu verder gaat gebeuren. Spreken is mooi, maar er moet wel een vervolg komen. Welke handvaten geeft de overheid bijvoorbeeld aan universiteiten, scholen, bedrijven en organisaties om antisemitisme tegen te gaan?” vraagt CJO-voorman Chanan Hertzberger zich af. Anti-zionistisch zijn is vaak politiek antisemitisme geworden. “Eerst was er religieus antisemitisme op grond van het geloof, daarna het raciale antisemitisme zoals in de Tweede Wereldoorlog en nu is er politiek antisemitisme middels anti-zionisme. Daar moeten handvaten voor komen.”

Geen concrete afspraken

De bijeenkomst op het Catshuis kwam er na een voorstel van de ChristenUnie in de Tweede Kamer, dat breed werd aangenomen [alleen DENK en FvD stemden tegen, red.]. Volgens de kleine christelijke partij is een overleg als dat van maandag goed tegen antisemitisme. Er zijn in het Catshuis echter geen concrete afspraken gemaakt over wat de overheid en deelnemers tegen antisemitisme gaan doen. De regering kan nu niet zoveel doen, omdat het kabinet demissionair is. Met de deelnemers zal contact gehouden moeten worden om de goede voornemens niet te laten verwateren.