Van Twisk in ‘Het oog’: We werden geprezen en ineens sloeg het allemaal om

Na twee weken van harde kritiek reageerde donderdag het coldcaseteam over hun onderzoek naar de vermeende verrader van Anne Frank, haar familieleden en de andere onderduikers in het Achterhuis. Cineast Thijs Bayens en hoofdonderzoeker Pieter van Twisk hebben aangegeven geschrokken te zijn, maar nog steeds achter het onderzoek en de uitkomsten ervan te staan. In het Radio 1-programma ‘Met het oog op morgen’ was Van Twisk donderdagavond te gast. Beluister de uitzending hier. “We hadden verwacht dat er commotie zou ontstaan, maar de heftigheid van de reacties, de felheid en hoelang het aanhoudt heeft enorm indruk gemaakt”, aldus Van Twisk.

Volgens Van Twisk was de heftigheid van de reacties op het bijbehorende boek ‘Het verraad van Anne Frank’. Hij verdedigde het onderzoek, dat volgens de coldcase-methode is uitgevoerd. “Wij zijn niet bezig om iemand voor het gerecht te brengen maar willen gewoon weten wat er gebeurd is. Wij willen deze meneer niet veroordelen en ook niet moreel veroordelen.” Door de jaren heen zijn er diverse verdachten genoemd en toen was er geen commotie, aldus Van Twisk, die stelde dat het hem en de anderen niet om geldbejag te doen was. “Het geld dat we hebben gekregen, is gebruikt voor onderzoek.”

Dat de door het coldcase-team aangewezen verdachte, de Joodse notaris Arnold van den Bergh, al een half jaar in de onderduik zat toen Anne Frank werd verraden, doet er volgens Van Twisk niet direct toe. “Wij werken met politiemensen die zeggen: het kan dat er een half jaar gewacht wordt met een inval,” aldus Van Twisk. Volgens historici is het ondenkbaar dat Van den Bergh de onderduikers in het Achterhuis heeft verraden omdat hij zelf ondergedoken zat. Het coldcase-team gaat uit van scenario’s, zo stelde interviewer Lucella Carraso vast. Van Twisk benadrukte dat ‘je de dingen in de context moet zien’.

Het zogenoemde coldcaseteam probeerde antwoord te vinden op de vraag wie de onderduikers van het Achterhuis in 1944 verraadde aan de Duitse bezetter. Volgens het team is het ‘85 procent zeker’ dat de Joodse notaris Van den Bergh uit Amsterdam verantwoordelijk was voor het doorspelen van het onderduikadres aan de Amsterdamse Prinsengracht. Bij de daaropvolgende inval werden Anne Frank, haar onderduikende familieleden en de andere onderduikers in het Achterhuis opgepakt.

Direct na het verschijnen van het boek barstte een storm van kritiek los over die bewering. Historicus en onderzoeker David Barnouw noemde het ontbreken van de ‘smoking gun’ een van de zwakheden van het boek. “Woorden als ‘het is bijna zeker’, ‘het was bijna denkbaar dat’, ‘onwaarschijnlijk en niet onmogelijk’ en ‘het team achtte de kans groot’ doen ertoe. Deze termen laten zien dat het team niet helemaal zeker van zijn zaak is, wat op zich eerlijk is.”

Van Twisk zegt achteraf dat het van hun kan erg onverstandig was om het waarschijnlijkheidspercentage van 85 procent in de media te noemen. ‘Dit wekte ten onrechte de indruk dat het hier om ‘85% zekerheid’ zou gaan’, schreven hij en Bayens eerder. Van Twisk blijft erbij dat Van den Bergh ‘de meest waarschijnlijke dader is’ en sprak op Radio 1 zijn verbazing uit over de dynamiek in Nederland op de maandag waarop het boek verscheen. “Iedereen die kennisgenomen heeft van het boek zei: het is een ongelooflijke hoeveelheid aan informatie en stukken dat ze naar boven hebben gehaald, een fantastisch onderzoek,” aldus Van Twisk, die vervolgt: “En opeens sloeg het helemaal om. Dat wordt nu helemaal vergeten.” Eerder op donderdag gaf Van Twisk al in dagblad Trouw aan dat ‘Zes jaar integer onderzoek is uitgelopen op een hetze’.

Lees ook:
Onderzoekers naar het verraad van Anne Frank gebruikten namen van deskundigen zonder hun toestemming
Verschillende deskundigen zijn zonder dat zij het wisten opgevoerd in de subsidieaanvraag voor ‘Het verraad van Anne Frank’. Ook komen hun namen voor in het dankwoord bij het boek. Het inmiddels omstreden onderzoek verscheen vorige maand in boekvorm van de hand van de Canadese schrijfster Rosemary Sullivan. Het boek was direct een bestseller.