Weerstand in Marokko tegen normalisatie betrekkingen met Israël – achtergrond

In Marokko zijn weerstand en gemengde gevoelens aanwezig over de aangekondigde normalisatie van de betrekkingen met Israël. Beide landen kondigden dit vorige week donderdag aan. Nadat de betrekkingen sinds 2002 in de koelkast hebben gezeten, halen Rabat en Jeruzalem die nu weer aan, onder meer omdat Washington de Marokkaanse overheersing over de Westelijke Sahara zal erkennen. Het zorgt voor nieuw aangekondigde plannen door, maar ook voor debat en turbulentie in vooral Marokko. De aankondiging van de plannen, door koning Mohammed VI, is in het land verwelkomd maar ook verguisd.

Stormloop van investeerders
Eerst de positieve berichten. Door het bekendmaken van de plannen kwam er een stormloop van Israëlische investeerders naar Marokko. Het gaat vooral om Israëli’s van Marokkaanse komaf die in hun voormalige moederland zaken willen doen. Het ministerie van Industrie en Handel en de Groene en Digitale Economie in Rabat verwelkomt de interesse. “Toen dat niet mogelijk was, zochten ze hun toevlucht tot andere landen, maar vandaag komen ze terug,” zei minister Moulay El Alamy. Investeerders uit Israël zouden volgens hem met name geïnteresseerd om investeringen te doen in technologie, farmacie, geneeskunde, landbouw en elektronica. Een dialoog voor samenwerking wordt geopend door Rabat.

Vliegen
Op donderdag werd bekend dat drie Israëlische luchtvaartmaatschappijen nieuwe lijnvluchten naar Marokko aan het voorbereiden zijn. Het gaat om El Al, Israir en Arkia. Zij vliegen vooralsnog alleen op Casablanca, maar denken ook aan lijnvluchten naar Marrakech, Rabat en andere steden. El Al wil graag dagelijks een vlucht naar Marokko aanbieden en Israir meldt minstens vijf dagen in de week naar het Magreb-land te willen vliegen. Volgens de maatschappij zal een vliegticket tussen de vier- en vijfhonderd dollar gaan kosten. Voor georganiseerde reizen, waar onder Israëli’s vraag naar is, zullen de prijzen tussen 1.200 en 1.800 dollar liggen. Ook Royal Air Maroc bereidt lijnvluchten naar Israël voor.

Demonstratie verboden
Los van deze positieve ontwikkelingen is er ook kritiek en weerstand. Zo wilden tegenstanders van de normalisering van betrekkingen met Israël een grote demonstratie houden. Die stond gepland voor maandag 14 december, maar werd door de regering verboden. In een verklaring spraken de organisatoren van de demonstratie over ‘Het zionistische project, dat zich het land Palestina heeft toegeëigend’ en van Israël als ‘een koloniaal bezettingsproject, gebaseerd op raciale etnische zuivering, gericht op het ontwortelen van het Palestijnse volk met het doel hen te vervangen door kolonisten’. Mogelijk denkt een deel van de Marokkaanse bevolking hier hetzelfde over en wil de regering deze gedachte niet voeden.

Islamisten tegen
In het verlengde van de verboden demonstratie sprak een van de ministers in het kabinet zich uit tegen de normalisering van de betrekkingen met Israël. Het gaat om minister Mohamed Amekraz van Werkgelegenheid van de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (PDJ), aldus Bladna.nl. Dit is een islamistische, conservatieve partij die deel uitmaakt van de Marokkaanse coalitieregering. “Wanneer wij, als jeugd van de PJD, onze duidelijke principiële positie ten aanzien van de normalisatie en de andere onderwerpen die met Palestina te maken hebben, uitspreken; geven we uitdrukking aan de historische positie van de jeugd van de PJD en van alle Marokkanen”, aldus Amekraz tegen een een Iraanse tv-zender.

De koning beslist
De PDJ weigert de plannen van koning Mohammed inzake Israël te accepteren. Dat is volgens Bladna een gevoelig punt, aangezien de PJD een regeringspartij is en veel ministers voor het huidige kabinet heeft geleverd. Die bewindslieden zouden ondanks hun principiële bezwaren in gesprek moeten met hun Israëlische collega’s. De PDJ levert ook de premier. Het is niet duidelijk of de regering, die naast de PDJ uit verschillende kleine partijen bestaat, zal vallen. De koning speelt hier ook een rol in, want hij heeft in veel gevallen het laatste woord en dus veel meer macht dan bijvoorbeeld de koning van Nederland of België. Het was de koning die akkoord ging met het aanbod van Trump.

Diplomatie is voor
Een bewindspersoon die al wel positief is, is minister Nasser Bourita van Buitenlandse Zaken, die niet van deze partij lid is. Hij sloot een toekomstig bezoek aan Israël niet uit. “Alles is mogelijk en als dat het geval is, kom ik bij je langs in de studio”, beloofde Bourita aan een verslaggever van zender Kan. “Als koning Mohammed VI zegt dat we voor een tweestatenoplossing zijn, dan betekent dat ook dat we de staat Israël altijd al hebben erkend. Maar nooit ten koste van de Palestijnse zaak, noch ten koste van de vrede. De nieuwe situatie zal ook bijdragen tot vrede en stabiliteit in het Midden-Oosten. We hopen ook dat het een stap is richting de tweestatenoplossing.”

Positieve reacties Joodse wereld
In de Joodse wereld is instemmend gereageerd op de plannen van Israël en Marokko. Veel Joden in en buiten Israël staan er positief tegenover. Niet alleen willen investeerders aan de slag in het Noord-Afrikaanse land maar ook zouden vooral Joodse Israëli’s van Marokkaanse komaf eens op vakantie willen in Marokko. De Europese Rabbijnenconferentie (CER) is eveneens positief over de aankondiging. De rabbijnen prezen koning Mohammed VI de hemel in. Uit een persbericht: ‘Het is onder leiding van Zijne Majesteit Mohammed VI en dankzij zijn intentie van tolerantie en openheid, dat Joodse begraafplaatsen, synagogen en de stedelijke gebieden waar de Joodse gemeenschap ooit woonde, werden gerenoveerd. Hij heeft er ook voor gezorgd dat de geschiedenis en cultuur van de Joodse gemeenschap voorkomt in de leerplannen, het is door het onderwijzen van jongere generaties dat alle vormen van racisme en antisemitisme kunnen worden bestreden’.

In Israël zelf werden afgelopen week portretten van de Marokkaanse koning opgehangen. Ook Marokkaanse vlaggen waren er langs de kant van de weg te zien: