Aan Natascha van Weezel. Van je vader (4)

‘Hoi Tasch,

Goed dat je je vorige brief niet aan het eeuwige conflict tussen Israël en de Palestijnen, maar aan de toestroom van Syrische vluchtelingen hebt gewijd. Wij Joden hebben wel eens de neiging onze blik te versmallen tot: zijn de gebeurtenissen in de wereld goed of slecht voor ons? Dan loop je snel vast in zwart-witredeneringen als: de Duitsers zijn slecht, de Amerikanen zijn goed, of weg met Iran, lang leve Netanyahu. Maar soms zit de werkelijkheid veel gecompliceerder in elkaar.

Wie zou ooit hebben voorspeld dat vluchtelingen uit Syrië, Irak en Afghanistan over een Hongaarse snelweg richting Oostenrijk lopen en ondertussen “We willen niet naar het kamp, we willen naar Duitsland” schreeuwen? Dat ze borden omhoog houden met de tekst: “Mama Merkel, help ons!”? Ik in elk geval niet.

De beelden van drenkelingen op de Middellandse Zee en Syriërs, die slaags raken met de Hongaarse politie laten ook mij niet los. En natuurlijk gaan je gedachten dan uit naar eerdere generaties die op de vlucht moesten slaan voor een verschrikkelijk regime: de Oost-Europese Joden, die naar Amerika trokken om aan de pogroms van de tsaar te ontkomen (‘Fiddler on the roof’ was geen fictie maar non-fictie), de antifascistische Duitsers, die in de jaren dertig de café’s in de Beethovenstraat bevolkten. Maar ik moet ook denken aan de DDR-burgers, die via Boedapest de wijk naar het Westen namen vlak voordat de Berlijnse Muur viel. Aan de Kosovaren, die over het treintraject strompelden, op de vlucht voor de Serviërs. Aan de Jezidi’s, die – vorig jaar nog – de berg bij Sinjar beklommen omdat IS hen bedreigde. Vluchtelingen en asielzoekers zijn zo oud als de wereld.

Onze eigen familie kan erover meepraten. Je opa Herman en oma Helen werden allebei geboren in Polen. De één groeide op in Berlijn, de ander in Wenen. Ze ontmoetten elkaar in Den Haag, maar toen de nazi’s het land binnenvielen trokken ze verder: door België, Frankrijk, over de bergen naar Zwitserland. Daardoor brachten ze het er levend af. Oma Carry en opa Richard, mijn ouders, moesten onderduiken en waren dus een soort binnenlandse vluchtelingen. Als je bent opgegroeid met zulke familieverhalen, valt het niet mee je in deze wereld echt veilig te voelen. Des te meer reden om de grens open te stellen voor de Syriërs, die nu op de vlucht zijn voor de martelpolitie van Bashar al-Assad en de beulen van IS.

Toch heb ik meer twijfels dan jij. Want veel van die asielzoekers uit het Midden-Oosten zijn jaren lang gehersenspoeld door het Assad-regime dat Israël en de Joden als vijand Nummer Eén beschouwde. De opstandelingen tegen het regime bestaan voor een deel uit radicale moslims, die geen westerse democratie maar een islamitische heilstaat nastreven. Het wordt nog een hele dobber om de nieuwe lichting migranten in de Nederlandse samenleving te integreren. Net als jij vind ik dat we de ontheemde Syriërs en Afghanen niet aan hun lot kunnen overlaten. Maar ik zit ook niet te wachten op de oprichting van de afdeling Budel van Jabhat al-Nusra of de afdeling Zwolle van Al-Qaida. Ik heb er geen concrete aanwijzingen voor maar ondenkbaar is het niet. Hoe kunnen we dat met zijn allen voorkomen? Ik ben benieuwd naar je reactie.

Heel veel liefs van papa.’