Aangenaam vertoeven in Zichron Ya’akov – ‘De Joodse horizon’ – reizen

Het is aangenaam vertoeven in Zichron Ya’akov, proef maar even mee! Mijn woonplaats is een plek die heel geschikt is voor dag-uitstapjes of een korte ‘vakantie in eigen land’ (Israël, red). Goed bereikbaar ligt het: 35 kilometer ten zuiden van Haifa, 65 kilometer ten noorden van Tel Aviv en op 162 meter hoogte aan de zuidkant van het Carmel-gebergte, met prachtige panorama’s richting de kuststrook en Middellandse Zee. Het heeft inmiddels ook een interessante geschiedenis, waar bezoekers letterlijk van kunnen meeproeven. Wij wonen al vijf jaar in Zichron, met plezier.

Door Robert Barzelay

Roemeense aliya-gangers
In 1882 kochten honderd leden van de Hovevei Zion-beweging uit Roemenië grond in Zammarin, het huidige Zichron Ya’akov. Het was één van de eerste Joodse nederzettingen van pioniers in het land. Het rotsachtige terrein was echter zeer moeilijk te bewerken en een uitbraak van malaria resulteerde in de dood van zowel volwassenen als kinderen. Deze omstandigheden brachten velen ertoe om al na twaalf maanden te vertrekken. Een jaar later besloot baron Edmond de Rothschild de achtergebleven inwoners te helpen. Plannen werden geformuleerd voor de ontwikkeling van het land voor agrarische doeleinden en voor de vestiging van huizen. Rothschild hernoemde het stadje Zichron Ya’akov ter nagedachtenis aan zijn vader, baron James (Ya’akov) de Rothschild.

Franse aandoende gebouwen
De hoofdstraat werd bebouwd met Frans geïnspireerde huizen met pannendaken en geschilderde houten ramen. Achter elk huis was een binnenplaats met opslag voor het opbergen van landbouwwerktuigen. Deze straat is tegenwoordig de voetgangersstraat van Zichron en staat bekend als de Midrachov. De griffier van de baron was verantwoordelijk voor de administratie en zorgde ervoor dat elke boer een salaris ontving. In het gebouw waarin de kantoren waren ondergebracht en waarin de baron en zijn vrouw tijdens hun bezoeken verbleven, is tegenwoordig het First Aliyah Museum gehuisvest. De baron gaf ook de opdracht tot de bouw van de Ohel Ya’akov-synagoge ter ere van zijn vader. De synagoge dient Zichron sinds 1886 en bevindt zich aan het noordelijke einde van de Midrachov.

Eerste wijnboeren
In 1885 hielp de baron verder bij de oprichting van de eerste wijnmakerij in Israël, Carmel-Mizrachi. Aanvankelijk was de wijnbouw een succes, maar in 1892 werden de wijnstokken vernietigd na besmet te zijn met phylloxera (plantluis). Met phylloxera-resistente soorten, ingevoerd uit de Verenigde Staten, werden zaailingen geplant en de wijnbouw maakte een herstart. De Carmel wijnmakerij en boetiek zijn tegenwoordig open voor bezoekers. Je kunt er wijntoers krijgen en vandaar dat je er letterlijk van kunt meeproeven. De bevolking van de stad werd in 1912 uitgebreid met nieuwe immigranten uit Jemen, van wie vele nazaten in Zichron wonen.

Turkse tijd
Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog woonden een bekend botanicus, Aaron Aaronsohn en zijn gezin in het stadje. De Turkse periode en het oorlogsgebeuren veroorzaakten grote ontberingen voor de inwoners van Zichron. Aaron richtte samen met zijn zus Sara, broer Alex en hun vriend Avshalom Feinberg een undercover inlichtingengroep (Nili) op. De groep bood zich vrijwillig aan om Ottomaanse posities te bespioneren en aan Britse agenten door te spelen. In september 1917 vingen de Ottomanen een van Sara’s postduiven en kraakten de Nili-code. In oktober omsingelden ze Zichron en arresteerden Sara en enkele anderen. Na vier dagen marteling waren ze van plan Sara naar elders over te brengen. Ze vroeg of zij zich thuis kon omkleden. Om te voorkomen dat ze geheime informatie vrij zou geven schoot Sara zichzelf met een pistool, dat ze had verborgen in haar badkamer, in de keel waardoor ze niet kon praten. Ze stierf enkele dagen later. Het Aaronsohn Huis, nu een museum, is open voor bezoekers.

‘Happy in Zichron’
Toen de Britten aan de macht kwamen, begon de stad te groeien en werden pogingen gedaan om tabak, olijven en lavendel voor de productie van parfum te verbouwen. In de volkstelling door de Britten in 1922 telde Zichron 1.302 inwoners, waarvan 1.013 Joden, 7 christenen en 282 moslims. Tegen 1935 waren het er 1.650 en in 1951 4.200. Momenteel telt de stad bijna 25.000 inwoners. Velen zijn nog altijd actief in de landbouw en wijnproductie. Verder zijn veel inwoners werkzaam in de horeca in Zichron en in het nabijgelegen Caesarea. Vele anderen werken in Herzliya, Haifa en Tel Aviv. Hoewel een treinstation al jaren in de planning staat, reizen de meesten per trein vanaf Binyamina. Het schilderachtige landschap en de verre panorama’s vanaf de heuvels van Zichron hebben veel gezinnen aangetrokken. Ongeveer twintig procent van de inwoners zijn oliem (immigranten) uit Europa. Men hoort veel Engels, Frans, Spaans, Duits, Turks en soms wat Nederlands. Meer dan 65 procent is jonger dan 44 jaar en meer dan 95 procent van de inwoners zijn ‘Happy in Zichron’.

Kwaliteitstoerisme
De stad trekt veel toeristen dankzij de schilderachtige omgeving, het historische stadscentrum en de gerestaureerde hoofdstraat, genaamd Derech HaYayin (‘Pad van de wijn’) met historische gebouwen, restaurants, bars, koffiehuizen en boetieks met lokale ambachten, sieraden en antiek, vooral op de beroemde Midrachov (Rechov Hameyasdim – Oprichtersstraat). Scholieren uit het hele land bezoeken Zichron voor hun geschiedenisonderwijs. De prachtige Rothschild Tuinen met het graf van de baron en zijn vrouw in Ramat HaNadiv bevinden zich in een natuurreservaat aan de zuidelijke rand van de stad. Momenteel wordt een wijnpark van 150 hectare op de hellingen tussen Zichron en de naburige stad Binyamina aangelegd.

Uitgebreide keuken
Behalve de Carmel-wijnmakerij zijn er nog drie in Zichron: Smadar, Somek en Tishbi, tussen Zichron en Binyamina. Aangevuld met nog een zestal in de regio. Ook heeft Zichron een zeer rijke keuze aan restaurants en cafés, de meesten centraal gelegen, maar met keukens uit alle windstreken: Israëlisch zijn Haneshika, Nili en Pashut; Gringos Steakhouse is Zuid-Amerikaans; Manuella Italiaans; Uma Japans en Tishbi is Europees. Voor Portugese snacks en de wijnbar kun je terecht bij Papagio, en dan is er nog een Pub, die Hobbit heet; een wijnkelder met de naam Kashtunyo en een BBQ en Grill met de naam Nachman. Buiten de stad bevindt zich het winkelcentrum ‘Moel (tegenover) Zichron’, met de gebruikelijke winkel- en restaurantketen.

Aangenaam vertoeven
Wij wonen al vijf jaar in Zichron, met plezier. Waarom Zichron? De reden is nogal bijzonder. Toen ik van 1967 tot ‘70 in Israël woonde, bezat ik samen met vrienden in Tel Aviv een speedboot. We reden nagenoeg ieder weekend naar Tiberias om op de Kinneret te waterskiën. Met onze oude bakkies (Austin Cambridge, Renault Dauphine, Ford Cortina) was de tocht redelijk lang. We stopten altijd onderweg in Zichron voor ontbijt (of als de autootjes niet te heet waren, in kibboets Degania A). Toen nam ik me voor om later in Zichron te gaan wonen. En zo is het gegaan! De aantrekkelijkheid van Zichron resulteert in veel logeerders uit onze vrienden- en kennissenkring. Zichron biedt voor elk wat wils: flora en fauna, het nabijgelegen strand, historie, culinaire geneugten, de wijnen, en een klein maar fijn uitgaansleven met live concerten en andere evenementen. Het is aangenaam vertoeven in Zichron Ya’akov.

Five Towns is een actieve internetgroep voor en door de inwoners van Zichron, Binyamina, Caesarea, Pardes Hanna-Karkur en Hadera. De website van Zichron geeft veel informatie in Hebreeuws, Engels en Frans over gebeurtenissen in en rond de stad.

Lees ook:
Zwitserse Joden voorkomen botsing tussen uitbaters en hun orthodox-Joodse gasten
Ieder jaar komen orthodoxe Joden naar de Zwitserse Alpen om hun zomervakantie te vieren. Het gaat om relatief grote groepen Joodse toeristen die samenkomen in Arosa, Davos en de Saas-vallei. In het altijd zo geordende Zwitserland veroorzaakte dat in de afgelopen jaren steeds meer overlast. De Zwitserse Joden komen daarom in actie.