Zwitserse Joden voorkomen botsing tussen uitbaters en hun orthodox-Joodse gasten

Zwitserse
LinkedIn

Ieder jaar komen orthodoxe Joden naar de Zwitserse Alpen om hun zomervakantie te vieren. Het gaat om relatief grote groepen Joodse toeristen die samenkomen in Arosa, Davos en de Saas-vallei. In het altijd zo geordende Zwitserland veroorzaakte dat in de afgelopen jaren steeds meer overlast. Poepluiers weggooien, niet zonder T-shirt zwemmen en niet aan de kant gaan op de bergpaden, zorgden voor ergernis bij de Zwitsers. Deze zomer was het echter anders omdat lokale horeca en overheden de hulp kregen van de Zwitserse Joden. Zij weten botsingen tussen twee culturen, die van het kanton Graubünden en van het orthodoxe Jodendom, te voorkomen.

Jodenvijandig
Een magere man met een zwarte jas en hoed wil bewijzen hoe ‘Jodenvijandig’ de mensen in Graubünden zijn. Hij staat op de stoep, op een steenworp afstand van het zebrapad, en snelt naar de straat wanneer een auto nadert. De bestuurder moet abrupt remmen, beide mopperen. “Zie,” zegt de man uit Wenen triomfantelijk, “hij wilde niet stoppen! Ik moest hem dwingen dat te doen.” Elke tweede auto met een GR-markering van Graubünden stopte niet toen mensen zoals hij de straat wilden oversteken. “Antisemitisme, geen twijfel mogelijk”, concludeert de Joodse Oostenrijker. Het is een koele zomerdag in Davos. Tussen de lokale bevolking en een belangrijke groep bezoekers zijn er duidelijk stekeligheden.

Koosjere producten
Het valt tegenwoordig op in de straten van Davos: strikt orthodoxe Joden gekleed in traditionele kledij en pruikdragende vrouwen, vaak vergezeld door veel kinderen. Het bergstadje in Graubünden is populair bij vrome gelovigen uit binnen- en buitenland, evenals Arosa en de Saas-vallei. Op deze plaatsen vinden ze wat onmisbaar is voor hen tijdens de vakantie: gebedsruimtes, genoeg andere Joden, een ritueel bad, de mikwe en de mogelijkheid om te eten of koken volgens de Joodse spijswetten. De plaatselijke supermarkt heeft koosjere producten prominent bij de ingang geplaatst: wijn, gefilte Fisch of crackers uit Israël.

Culturele misverstanden en conflicten
Het Joodse hoogseizoen in de Zwitserse Alpen begint na de vast- en rouwdag Tischa Be’aw, en duurt ongeveer drie weken. Het is een tijd van goed toeristisch zakendoen: het aantal toeristen uit Israël is de laatste jaren namelijk flink gestegen, naast de vele strikt orthodoxe uit de VS, Groot-Brittannië of België. Maar dit is ook een tijd van culturele misverstanden en conflicten. Het feit dat een hotel in Arosa haar Joodse gasten expliciet opriep om een ​​douche te nemen voordat ze een duik in het zwembad namen, veroorzaakte in 2017 krantenkoppen en verontwaardiging over de hele wereld. De verantwoordelijke uitbater liet amper blijken dat ze niet uit antisemitische motieven had gehandeld, maar gewoon uit ergernis. Ze werd overspoeld door honderden haatmails.

‘Joden zijn op de smalle bergpaden niet aan de kant gegaan voor andere wandelaars’

Reto Branschi, directeur VVV Davos


Open brief
Vorig jaar heeft Davos’ Toerisme-directeur Reto Branschi de problemen met individuele orthodox-Joodse vakantiegangers aangepakt door een open brief te schrijven, die zijn weg naar het publiek en de Joodse gasten vond. Hij kreeg klachten van andere toeristen, van wie sommigen de regio in de toekomst wilden vermijden. Deze Joden hadden afval zoals luiers in het bos achtergelaten of hadden hun gastenkaart misbruikt, waarmee mensen gratis gebruik kunt maken van bergliften. Of ze waren op de smalle bergpaden niet aan de kant gegaan voor andere wandelaars. Dit alles heeft de Zwitserse Federatie van Joodse Gemeenschappen (SIG) tot actie aangezet.

Begrip bevorderen
Een gebedsruimte in het midden van Davos, direct naast een grote bouwplaats. Een groep orthodoxe Joden spreekt voor de ingang wild gebarend naar de SIG-secretaris-generaal Jonathan Kreutner. Hij komt uit Zürich om reclame te maken voor het project Likrat (Hebreeuws voor ‘elkaar benaderen’) Openbaar. Het beoogt wederzijds begrip te bevorderen, onder meer met twee verschillende brochures – één voor Joodse gasten en één voor lokale bewoners. Wanneer Kreutner de in het Hebreeuws en Jiddisch vertaalde publicatie wil verspreiden, wekt hij ontevredenheid bij sommige aanwezigen. Een man roept uit het raam dat iedereen eindelijk weer naar binnen zou moeten komen, omdat anders het quorum van tien mannen niet zou gehaald. Maar daar is geen tijd voor, want hier moet immers een belangrijke kwestie besproken worden.

‘Ik heb de wereld rondgereisd en dit is de eerste keer dat iemand me wil vertellen hoe ik me moet gedragen’

Orthodox-Joodse toerist uit New York


Joden beledigd
“Ik heb de wereld rondgereisd en dit is de eerste keer dat iemand me wil vertellen hoe ik me moet gedragen,” zegt een jonge Israëliër die in Brooklyn is opgegroeid. Het boekje is beledigend en brengt de boodschap over: Joden zijn een probleem, vindt hij. “Precies!” Hij is het eens met de Oostenrijks-Joodse toerist, die slecht spreekt over de chauffeurs uit Graubünden. “Er kan een aandeel van drie procent zijn in alle gemeenschappen die zich niet kan gedragen en Pampers op straat gooit, maar zodra er een Jood is, is er protest.” De hele zaak herinnert hem aan Hamburg in het nazi-tijdperk, zegt hij de heer met een ironische ondertoon. Het rabbinaat gaf ook tips over hoe Joden zich zo onopvallend mogelijk op straat moesten bewegen.

Eén Cola voor tien man
Kreutner had deze harde reacties al verwacht. Hij blijft kalm, glimlacht en krijgt steun van een Israëli. Die vertelt wat hij onlangs in een restaurant heeft waargenomen. Een groep van ongeveer tien Joodse vakantiegasten kwam tijdens de lunch naar een restaurant. Ze gingen zitten en bestelden slechts één cola. Het zijn precies deze situaties die zich steeds opnieuw voordoen en die SIG graag zou willen aanpakken. De orthodoxen mogen niet eten in een niet-koosjer restaurant, dus bestellen ze een zoet drankje of zelfs kraanwater; tot ergernis van de gastheer. “Meshugge” vindt ook de Israëli. En het boekje waarschuwt: “Dat is onbeleefd.”

De Zwitserse omgangsregels
Ook ander gedrag kan irritatie en woede veroorzaken. Sommige orthodoxe Joden willen alleen de hand schudden met mensen van hetzelfde geslacht. ‘Veel Zwitsers weten dat niet, dus je moet het uitleggen’, luidt het advies. En verder: ‘in Zwitserland is het niet toegestaan ​​om in een T-shirt te zwemmen. In het openbaar spreekt men niet te luid. Je laat geen afval rondslingeren. Openbare voorzieningen zoals speeltuinen moeten niet te lang bezet zijn. En degenen die een vakantieappartement huren, wat vooral grotere orthodoxe gezinnen graag doen, moeten uitkijken voor de “kaschern” (koosjer) van de keuken: verwarm niet alle vier de platen tegelijkertijd en giet dan kokend water – dit zal de thermostaat beschadigen’ – de tekst gaat verder onder de landkaart.

Davos, Arosa en de Saas-vallei liggen in het Zwitserse kanton Graubünden


Likratino
In het VVV-kantoor van Davos is de ‘Likratino’ Daniel klaar voor de nieuwe week. De jonge Zwitser, zelf modern-orthodox, wordt verondersteld de interculturele misverstanden op te lossen. Een echtpaar uit Israël spreekt alleen Hebreeuws, vertaalt Daniel. De man wil parachutespringen en heeft de juiste advertentie gebracht, de vrouw is geïnteresseerd in het klimpark. Dankzij Daniel kunnen alle vragen worden beantwoord en het paar is daar blij mee. De ‘Likratino’ voorkomt wat er volgens SIG-secretaris-generaal Kreutner kan gebeuren: de lokale bevolking wil alleen communiceren dat een activiteit zoals parachutespringen mogelijk is, zolang men de uitleg en instructies van de instructeur begrijpt. De vrome gasten beschouwen dit echter als een afwijzing en denken aan antisemitisme: is het vanwege onze religie, onze kleding?

‘Misschien hebben ze negatieve ervaringen met Joden gehad en zijn ze nu gereserveerder geworden. Nu heb ik ook steeds minder zin om Grützi te zeggen.’Joodse toerist uit de VS


Minder zin om Grützi te zeggen
Een lange Joodse man uit de VS vertelt Daniel dat hij in de zomer voor langere tijd naar Davos is gekomen. Hij zegt altijd “locals” tegen de locals, zoals de brochure ook aanbeveelt. “Ze gaven vijf jaar geleden veel terug, maar dat is steeds minder het geval. Misschien hebben ze negatieve ervaringen met Joden gehad en zijn ze nu gereserveerder geworden. Nu heb ik ook steeds minder zin om Grützi te zeggen.”

Berglucht tegen huidziekten
Kreutner en Daniel rijden naar de plek waar alles honderd jaar geleden begon. Het voormalige Hotel Etania staat op een helling boven het centrum van Davos. In de zomer van 1919 werd hier het sanatorium voor tuberculose geopend, gefinancierd door de ‘Aid Society for Jewish Breastfeeding Disease’ en opgericht door vervarende Zürichse Joden. De ‘Etania’ – Hebreeuws voor macht – legde de basis voor de populariteit van Davos onder Joodse bezoekers. Maar het heeft zijn beste tijden achter de rug. Tuberculosepatiënten uit het laagland zijn al lang niet meer hier om genezen. In plaats daarvan komen grote orthodox-Joodse families met huidziekten uit Israël naar Zwitserland. Bij hen biedt de berglucht tijdelijk verlichting.

Kindergegil
Aan de deur van de ‘Etania’ staat een kinderwagen met foto’s van bebaarde rabbijnen, die de baby moeten beschermen. Door de gangen die moeten worden gerenoveerd en over de trap weerklinkt het geschreeuw van kinderen. Zo is de oude eetkamer omgebouwd tot een speelkamer. De kleine synagoge daarentegen is net zo wees als het rituele bad. De manager van het gebouw toont beleefde interesse in de boekjes van de SIG-mensen, maar wel is het nu een beetje hectisch, omdat er een reisgroep uit Engeland aankomt. “Kom morgen maar terug.”

‘Het gaat over fatsoen en respect voor het gastland’Reto Branschi, directeur VVV Davos

Sjabbat-regels
In het dalstation van de Jakobshornbahn presenteert Daniel de tweede brochure, uitgegeven door de verenigingen Hotellerie Suisse en Schweizer Turismus, aan de vrouwen achter de balie. Het is bedoeld om een ​​begrip voor het gedrag van vrome Joden te bevorderen. Zo verklaart het boekje waarom orthodoxe gasten geen functionele buitenkleding dragen. En waarom ze de lichten op vrijdag- en zaterdagavond (tijdens Sjabbat) lichten in het hotel laten branden en geen lift gebruiken. Daniel geeft ook tips. Hierdoor kunnen hotels een aantal voorverpakte, koosjere snacks of glacés in hun pakket opnemen. Een andere tip is dat verhuurders van appartementen hun huurperiodes moeten aanbieden vanaf zondag in plaats van zaterdag, omdat religieuze Joden op zaterdag misschien niet aankomen.


Fatsoen en respect voor Zwitserland
VVV-directeur Branschi is blij met het communicatieoffensief. De zomer van 2018 was een zware tijd voor hem, zegt hij aan de telefoon. Sommigen hebben hem toen zelfs antisemitisme beschuldigd. “Maar het gaat over fatsoen en respect voor het gastland. Als mijn partner en ik op vakantie gaan in de Arabische wereld, passen we ons aan, natuurlijk met een hoofddoek op.” Daar komt bij dat de orthodoxe gasten het ‘buitengewoon’ goed hebben. En dat is al te zien in de eerste dagen na de inwerkingtreding. “Ik hoor van alle kanten dat de Joodse gasten nu wauw! zeggen.”

Gerustgesteld
Het feit dat de voorlichtingscampagne niet alleen eenzijdig aan de Joodse gasten is gericht, maar ook aan de vertegenwoordigers van de toerisme-sector, stelt sommige critici uit de gelederen van de orthodox-Joodse gemeenschap gerust. Maar nog niet iedereen is content. De Joodse gast uit Wenen is ervan overtuigd dat ‘de aangekondigde verandering voor volgend jaar, dat bergliften niet langer gratis kunnen worden gebruikt met de gastenkaart, is gericht tegen de Joden’. Het zijn zaken die toerisme-directeur Branschi fel ontkent. Maar waarom komt de diepgelovige man dan jaar na jaar in een omgeving die hij kennelijk als vijandig beschouwt?

Het kan hem niet schelen wat de lokale bevolking van hem en zijn geloofsgenoten denkt. “Als de koe in de wei loeit, maakt het me ook niets uit.”

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in het Zwitserse medium NZZ en is vertaald uit het Duits.

Lees ook:
Zwitsers klagen over gedrag Joodse toeristen

In Zwitserland is heibel ontstaan door een verklaring van het hoofd van het toerismebureau voor Davos en Klosters. Ambtenaar Reto Branschi beklaagt zich in een brief over ‘het gedrag van Joodse bezoekers’. De brief is in het Hebreeuws en Jiddisj vertaald, en is in hotels opgehangen. 

Zwitsers hotel discrimineert Joden
Een hotel in de Zwitserse Alpen heeft een bord geplaatst waarop expliciet aan Joodse gasten wordt gevraagd zich eerst te douchen voordat zij zich in het zwembad begeven. De zaak werd aan het rollen gebracht toen een boze gast een foto van het desbetreffende bord op Facebook plaatste.

Categorie: | | |

Home » Nieuws » Zwitserse Joden voorkomen botsing tussen uitbaters en hun orthodox-Joodse gasten