Beieren plaatst nieuwe uitleg bij Judensau in Regensburg

De gemeente Regensburg in Duitsland heeft een nieuw uitlegbordje geplaatst bij het stenen werk Judensau – ‘Jodenzeug’. Het anti-Joodse ‘cultuurgoed’ dateert uit de Middeleeuwen en is omstreden. Weghalen kan niet, omdat vorig jaar jurisprudentie is ontstaan bij een gerechtelijke uitspraak van een soortgelijk beeld in Wittenberg. Om niemand voor het hoofd te stoten heeft de gemeente de bijbehorende plaquette met uitleg, uit 2005, vernieuwd. Naast het Duits is er ook een tekst in het Engels geplaatst. Dit meldt de FAZ. Ook wordt er een QR-code gebruikt die naar de site van de antisemitismecoördinator gaat.

Distantiëren
Beierse overheid is eigenaar en het Regensburgse bisdom is gebruiker van de kathedraal. Beiden distantiëren zich van het anti-Joodse beeld uit de late Middeleeuwen. De Beierse minister van Michael Piazolo (FW) van Onderwijs geeft aan dat de ingeslagen weg in Regensburg als model zou kunnen dienen voor de aanpak van soortgelijke schadelijke kunstobjecten in de rest van Duitsland. In Beieren zijn er nog Jodenzeugen gemetseld in de Evangelische Sebalduskerk in Neurenberg en bij de kasteelpoort van Cadolzburg.

Plek van herinnering
Op initiatief van de Beierse antisemitismecommissaris Ludwig Spaenle (CSU) kwamen eerder nationale en lokale vertegenwoordigers van Joodse gemeenschappen, christelijke kerken en overheidsinstanties samen om na te denken over hoe om te gaan met dit omstreden erfgoed. “We maken van de plek een plek van herinnering,” aldus Spaenle tegen de FAZ. “Het beeld is bedoeld om iedereen te waarschuwen actie te ondernemen tegen alle vormen van propaganda, haat en uitsluiting.” Dombeheerder Franz Frühmorgen beschreef de samenwerking met de andere deelnemers als ‘buitengewoon goed’.

Wittenberg
Het Federale Hof van Justitie (BGH) in Karlsruhe oordeelde vorig jaar dat een Jodenzeug in Wittenberg moet blijven hangen. De hoogste rechters verwierpen zo een zaak die een Joodse burger had aangespannen om het plakkaat te laten verwijderen. Ze beriepen zich op de huidige regels, die niet voorzien in het weghalen ervan. Het zandstenen reliëf hangt al meer dan zevenhonderd jaar aan de Stadtkirche van Wittenberg. De burger was teleurgesteld, maar de voorzitter van Joods Duitsland vond dat het omstreden plakkaat moet blijven. Wel wilde hij meer actie van de Evangelische kerk.

Over het zeug
Het reliëf in Regensburg werd in de veertiende eeuw tegenover de Joodse wijk en aan de geval van de Regenburger Dom geplaatst. Op het werk zijn mannen met hoeden te zien die aan de spenen van een varken zuigen. Het zeug staat symbool voor de duivel en is volgens het Joodse geloof een onrein dier. De Judensau laat Joden als vijanden van christenen zien en was vooral bedoeld om haat te zaaien, maar ook om angst bij niet-Joden aan te wakkeren. Op zeker 48 plekken in Europa, waarvan de meeste in Duitsland, zijn nog Jodenzeugen te vinden.

Lees ook:
Jodenzeug mag definitief blijven hangen
Michael Düllmann stapte naar de rechter om het Middeleeuwse beeld Judensau in Wittenburg te laten verwijderen. Het werk laat drie Joden zien die aan een varken zuigen en het in de kont kijken. Het is een antisemitische vertoning die later vaak is misbruikt door nazi’s en neonazi’s. Volgens Düllmann werkt de sculptuur tegenwoordig antisemitisme in de hand en hoort het thuis in een museum.