Bekende Belgische Sjoa-overlevende Paul Sobol (94) gestorven

Paul Sobol, een van de bekendste Sjoa-overlevenden van België, is op 94-jarige leeftijd overleden. De Joodse Franstalige was tevens een van de laatste overlevenden van vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Ook zat hij in het allerlaatste transport van Belgische Joden vanuit de Dossinkazerne in Mechelen naar Auschwitz. Sobol vertelde uitgebreid over zijn ervaringen in de Sjoa. Hij was vorig jaar nog te zien in een documentaire van de Vlaamse VRT. Hij stierf aan de gevolgen van een aderbreuk, zo meldt zijn zoon aan de omroep.

Sobol werd in 1926 in Parijs geboren in een Pools-Joods arbeidersgezin. Twee jaar later vestigde zijn familie zich in Brussel en daar groeide hij dan ook op. Na de Duitse inval in België stopte hij met studeren en werkte hij een tijdje als bontwerker. In 1941 ging hij weer aan het studeren, maar een jaar later moest hij vanwege de Jodenvervolging zijn studie alweer staken. Het dragen van de Davidsster en de registratie van Joden dwong het gezin Sobol onder te duiken. Gedurende deze jaren droeg Sobol de naam Robert Sax.

De onderduik en de valse naam mochten niet baten, want hij werd in juni 1944 door de Gestapo opgepakt, evenals de rest van zijn familie. Sobol en zijn familieleden werden op het laatste Belgische Jodentransport vanuit de Dossinkazerne naar Auschwitz gezet. Bij zijn aankomst in het vernietigingskamp werd Sobol toegewezen aan een timmerliedencommando. Tijdens zijn gevangenschap moest hij meerdere activiteiten uitoefenen, maar mede daardoor wist hij ook te overleven.

Als gevolg van de geallieerde opmars werd Sobol op 18 januari 1945 gedwongen deel te nemen aan een dodenmars naar het kamp Gross-Rosen, in Silezië. Vandaaruit werd hij met vele anderen opgesloten in wagens op weg naar kamp Dachau. Slechts twintig procent van de arbeiders overleefde deze reis. Na een bombardement vluchtte Sobol op 25 april 1945 en zo kon hij zijn toevlucht vinden in een Duits dorp waar Franse krijgsgevangenen zaten die later door de Amerikanen zouden worden vrijgelaten. Op 1 mei 1945 keerde hij terug naar België, waar hij alleen zijn zus terugvond. Zijn ouders en jongere broer waren in het Oosten vermoord.

Sobol pakte het leven na de oorlog weer op en trouwde in 1947 met zijn jeugdvriendin Nelly Vandepaer. Het echtpaar kreeg in de jaren daarna twee kinderen, Alain en Francine. In 1954 richtte hij zijn eigen advertentiebureau op en in de jaren daarna werkte hij ook aan de promotie van het maritieme en duiktoerisme. Ruim veertig jaar na zijn gruwelijke ervaringen, in 1987, ging Sobel openlijk spreken over die tijd, vooral op middelbare scholen in België. Hij werd tevens lid van de raad van bestuur en van de pedagogische commissie van de Stichting Auschwitz. Verder nam hij ieder jaar deel aan de studiereis van de stichting naar Auschwitz. In 2010 schreef hij een getuigenis: Je me souviens d’Auschwitz. De l’étoile de shérif à la croix de vie.

Tot op hoge leeftijd bleef Sobel de wereld vertellen over wat hij in de Sjoa had meegemaakt. In 2019 werkte hij mee aan de VRT-documentaire ‘Kinderen van de Holocaust’, over Vlaamse en Franstalige Joden die de oorlog hadden overleefd. Daarin stelde hij de oorlog te hebben overleefd dankzij een foto van zijn jeugdliefde Nelly. De hele serie ‘Kinderen van de Holocaust’ is te herbekijken via deze link. Deze documentaire is alleen te zien voor bezoekers met een Belgisch gsm-nummer.

Lees ook:
Kardinaal Brussel vraagt Joden om vergeving
Aartsbisschop Jozef de Kesel van Mechelen-Brussel heeft de Joodse gemeenschap van Brussel om vergeving gevraagd. Dat deed hij tijdens een herdenking van de razzia op de buitenlandse Joden in de wijk de Marollen, in 1942. De Kesel wees op het feit dat veel kinderen door priesters zijn gered, omdat Joodse ouders hen aan katholieke scholen toevertrouwden.