Bouw van Namenmonument voorlopig niet stilgelegd, definitieve uitspraak Raad van State komt nog

De aanleg van het Nationaal Holocaust Namenmonument (alias de namenwand) hoeft vooralsnog niet te worden stilgelegd. Dat heeft de voorzieningenrechter van de Raad van State bepaald in een voorlopige uitspraak. Een groep tegenstanders uit de buurt van het Weesperplantsoen, de plek waar het gedenkteken moet komen, had deze juridische stap genomen om de bouw te laten bevriezen. Dat gebeurt nu dus niet. Wel kan de aanleg uiteindelijk nog afgeblazen worden, omdat de Raad van State zich daar in 2020 nog definitief over moet uitspreken.

Uitspraak is niet bindend
Dit alles valt op te maken uit de uitspraak van de voorzieningenrechter van de Raad. Daarin staat dat de uitspraak niet bindend is, omdat er nog een bodemprocedure loopt tegen het namenmonument. Die hebben de Stichting Groene Plantage, de Stichting tussen Amstel en Artis en bewoners van de Weesperstudentenflat aangespannen tegen de gemeente Amsterdam en het Nederlands Auschwitz Comité (NAC). De tegenstanders zijn het oneens met de gekozen locatie voor het monument. Ze vinden dat de omgevingsvergunningen onzorgvuldig tot stand zijn gekomen, onder meer omdat onvoldoende onderzoek is gedaan naar de effecten van het gedenkteken op deze plek.

Bouw bevriezen
Inmiddels heeft de gemeente vergunningen afgegeven voor de kap van bomen en de bouw van de namenwand. De bomen zijn afgelopen zomer gekapt. Het gaat om 24 stuks die vervangen moeten worden door 56 nieuwe bomen. De tegenstanders hebben tevergeefs bezwaar gemaakt tegen de vergunningen en haalden ook bakzeil bij de rechter. Omdat het Comité in december met de aanleg wil beginnen, stapten ze naar de voorzieningenrechter van de Raad van State. In het kader van de lopende bodemprocedure zou die de bouwvergunning kunnen schorsen totdat er een definitieve uitspraak is. Dat is nu echter van de baan en zodoende kan de bouw in december beginnen.

‘Schade door bouw’
Tijdens de zitting deden beide partijen het woord. De tegenstanders vertelden dat er schade zal ontstaan voor hen en de nabestaanden als uit de bodemprocedure blijkt dat de bouw alsnog niet verder mag gaan. Het Comité en de gemeente meldden dat de bomen reeds zijn gekapt en dat er al is begonnen met het klaar maken van een omleidingsroute voor het verkeer. Ze benadrukten ook dat de verkeersoverlast zo kort mogelijk zou duren. Het monument moet in het najaar van 2021 klaar zijn. Het stilleggen van de bouw zal voor meer vertraging en voor financiële problemen zorgen.

Het oordeel
Uit de uitspraak van de voorzieningenrechter van de Raad: ‘Naar het oordeel van de voorzieningenrechter kan aan de gestelde belangen van de Stichting en anderen niet zodanig gewicht worden toegekend dat het belang van het Comité bij het realiseren van het bouwplan moet wijken. De door de Stichting en anderen bij het verzoek gestelde belangen zijn deels niet hun eigen belangen maar die van de nabestaanden en het Comité’. Wel merkt de voorzieningenrechter op dat er grote financiële risico’s zullen zijn voor het Comité als de tegenstanders de bodemprocedure winnen. Het is iets dat het Comité op de koop toeneemt, zo blijkt.

Over het monument
Inmiddels sleept het project ‘Namenwand’ zich al ruim dertien jaar voort. Na jaren van steggelen en debatteren presenteerde het Comité de tennisvelden achter het Amsterdamse Wertheimpark als locatie voor het monument, maar er was niet gerekend op grootschalige weerstand uit die buurt. Daarom werd van deze plek afgezien en op voorzet van wijlen burgervader Eberhard van der Laan gekeken naar andere locaties in Amsterdam. Er waren zestien plekken in beeld, waaronder de huidige locatie ‘het Weesperplantsoen’. Uiteindelijk werd daarvoor gekozen en ging de gemeenteraad in 2018 akkoord.  Architect Daniel Libeskind paste zijn ontwerp aan.

Lees ook:
Halsema: ‘Stop die twisten over het Namenmonument’
De politica en burgemeester vindt de onenigheid en discussie over het gedenkteken ‘een verdrietige geschiedenis’. Volgens haar is het ‘pijnlijk dat er zo veel rumoer omheen is. Je zou het monument zo snel mogelijk willen onthullen, nu de laatste overlevenden er nog zijn’.