Halsema: ‘Stop die twisten over het Namenmonument’

Burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) van Amsterdam heeft opgeroepen om te stoppen met twisten over de komst van het Nationaal Holocaust Namenmonument, ook wel de Namenwand genoemd. De politica vindt de onenigheid en discussie over het gedenkteken ‘een verdrietige geschiedenis’. Volgens haar is het ‘pijnlijk dat er zo veel rumoer omheen is. Je zou het monument zo snel mogelijk willen onthullen, nu de laatste overlevenden er nog zijn’. Halsema deed haar uitlatingen zaterdag in een interview met NRC Handelsblad.

Vooralsnog zweeg de Amsterdamse burgermoeder over het gedoe dat rond de Namenwand is ontstaan. Al vanaf 2010 was er reuring en onenigheid met omwonenden, eerst rond het Wertheimpark – de eerste locatie – en nu rond het Weesperplantsoen. In beide gevallen wil een aantal bewoners niet dat het gedenkteken er komt. Zij vinden het te kolossaal en vrezen voor overlast door massatoerisme in hun nu nog rustige wijk. Initiatiefnemer Jacques Grishaver van het Nederlands Auschwitzcomité wijst juist op de meer dan 102.000 Joden, Sinti en Roma die zijn vermoord en geen graf hebben.

Boetekleed
Halsema lijkt nu de kant van Grishaver te kiezen. Zij vindt dat het monument er moet komen. “Je kunt je afvragen of dit initiatief niet al dertig, veertig jaar geleden genomen had moeten worden, door de gemeente of door het Rijk. Andere landen hebben allang zo’n nationaal Holocaustmonument,” zegt ze in de krant. Ze denkt dat er in Nederland en Amsterdam lang een groot ongemak is geweest over de eigen rol in de Tweede Wereldoorlog. “We herdenken de Februaristaking, maar dat was een zeldzaam moment van moed van Amsterdamse arbeiders en winkelmeisjes. Veel van onze voorouders waren helemaal niet moedig, sommigen hebben zelfs bijgedragen aan het wegvoeren en vermoorden van onze Joodse bewoners.”

De burgemeester erkent dat er eerder fouten zijn gemaakt door de gemeente. “Dit is een particulier initiatief van het Auschwitz Comité, de gemeente heeft zich er in een later stadium verantwoordelijk voor gemaakt. Onder Eberhard van der Laan is er vaart gemaakt, met als gevolg dat niet alle procedures tot op de letter zijn gevolgd. Dat neemt niet weg dat de raad zich twee keer unaniem voor het monument heeft uitgesproken en een onafhankelijke commissie van de gemeente de klachten van buurtbewoners ongegrond heeft verklaard. En er zijn wel degelijk inspraakavonden geweest. Het is niet zo dat iedereen terzijde is geschoven.”

Onopvallende plek
Stoppen of een andere locatie vinden is nu geen optie meer, vindt Halsema. “Toen ik voor het eerst voor de namenwand op het Vietnam-monument in Washington stond, heeft dat een onuitwisbare indruk op me gemaakt. De tastbaarheid van het verlies, de zichtbaarheid van de namen, de mensen die aan het zoeken waren naar hun familieleden. We zijn dit aan de Joden, Roma en Sinti verplicht.” De GroenLinks-burgemeester wil zich niet mengen in het debat over de grootte van het gedenkteken en de bomenkap. “Wel ben ik het eens met de initiatiefnemers dat het monument een wond in de stad symboliseert. Het mag confronterend zijn, het mag aandacht vangen. Dat het te overweldigend zou zijn, kun je ook overdrijven. Anderen zeggen weer: het is een te onopvallende plek.”

Halsema heeft bewondering van de wijze waarop Grishaver de kar trekt voor de komst van het monument. “Voor zijn inzet heb ik enorme bewondering. Grishaver is al dertien jaar bezig met dit monument. Dat hij dan te emotionele uitspraken doet, begrijp ik. Maar ze zijn niet goed.” De burgemeester vindt dat uitstel geen afstel moet betekenen. Daarvoor is het nu al te laat, stelt ze in NRC. “Als Nederlandse en Amsterdamse bevolking hebben we hier een plicht. De mensen die de vervolging hebben meegemaakt, worden zeldzaam. Op onze generatie rust een zware verplichting om het verhaal te blijven vertellen. Om te zorgen dat de littekens zichtbaar blijven in de stad. Het Namenmonument móét er komen.”