Groot optimisme over nieuwe Namenwand

Jacques Grishhaver, initiatiefnemer van het Holocaust Namenmonument Nederland en voorzitter van het Auschwitzcomité, is erg optimistisch over het nieuwe ontwerp van de namenwand. Samen met architect Daniel Libeskind presenteerde hij het op vrijdag in het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam. Het nieuwe monument komt niet in het Wertheimpark, maar langs de Weesperstraat even verderop (bekijk de video over het ontwerp onderaan dit artikel). Grishaver: “We denken dat de omwonenden geen problemen zullen hebben met de komst van dit monument. Ook gaan we nog in gesprek met de Stichting Schaduwkade.” De kade met namen van Joodse bewoners die tussen 1940 en 1945 vermoord werden, ligt er vlak naast.

Eerder ging het mis met de omwonenden van het Wertheimpark. Grishaver en Libeskind onthulden een paar jaar geleden een ontwerp van een betonnen namenwand dat tegen het parkje aan lag en dat, volgens critici, het Auschwitz-monument van wijlen kunstenaar Jan Wolkers zou doen verbleken. Weduwe Karina Wolkers kwam tegen het ontwerp in verzet. Ook vonden de buren dat de Namenwand teveel toeristen naar hun buurt zou trekken. Discussie en gesoebat was het gevolg, waardoor het gedenkteken er uiteindelijk niet kwam op de plek bij het Wertheimpark. Met behulp van de gemeente Amsterdam werd gezocht naar een nieuwe plek. Daar kwamen vele locaties uit, maar uiteindelijk werd er gekozen voor een perkje aan de Weesperstraat.

Libeskind ging aan de slag en kwam met een nieuwe Namenwand op de proppen. Het ontwerp presenteerde hij vrijdag trots met Grishaver. De Joods-Poolse Amerikaan heeft dit keer een wand van bakstenen gemaakt, waarin elke baksteen de naam van een individueel Nederlands slachtoffer van de Holocaust krijgt. De namen worden er met een laserstraal ingezet. De muur slingert zich zichzaggend over het perkje heen, waar momenteel het monument van Joodse Erkentelijkheid staat. Dat gedenkteken wordt verplaatst maar blijft wel zichtbaar in de buurt. Het is de bedoeling dat het Namenmonument in 2018 klaar is.

“Deze wand creëert een vorm van rust en intimiteit”, aldus Libeskind tijdens de persconferentie. “Iedereen moet hier kunnen komen en zijn eigen moment kunnen beleven. Slachtoffers en nabestaanden, maar ook individuen, opa’s, oma’s en hun kleinkinderen.” De muur krijgt aan de bovenkant een top die van spiegelglas is. Tussen de stenen en het glas zit een opening die volgens de architect voor transparantie zorgt. De vorm van de totale wand wordt geschreven in het Hebreewse woord ‘lizkor’, wat herinneren of gedenken betekent. Vanuit de lucht is dat woord in Hebreeuwse letters te zien. Eveneens is er ruimte voor de 245 officiele Sinti- en Roma-slachtoffers van de Holocaust.

Tijdens de persconferentie was het optimisme groot bij Libeskind en Grishaver. Beiden verwachten ook weinig weerstand vanuit de Joodse gemeenschap. Eerder waren er Joodse geluiden dat de kosten voor een Namenwand (circa tien miljoen euro) beter besteed zouden kunnen worden aan ‘levende Joodse zaken’, zoals Joodse zorg en onderwijs. Ook was er kritiek op een eventueel voornemen om de Amsterdamse erfpachtgelden aan het namenwand-project te geven. Zo heeft burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA) dit gesuggereerd. Echter, de initiatiefnemers van de Namenwand wijzen dit af. Zij zoeken naar donateurs. Daarnaast mag iedereen een baksteen adopteren om het hele monument mogelijk te maken. Het is nog onduidelijk of er gezocht wordt naar een financiele bijdrage van het Rijk. Immers, volgens velen heeft de wand een nationaal karakter.