Bram van der Vlugt (86), de man achter de baard van Sinterklaas, is niet meer

Acteur Bram van der Vlugt is overleden. Hij had corona en werd 86 jaar oud. De van oorsprong Joodse Van der Vlugt was 25 jaar lang bekend als de man die Sinterklaas speelde op de Nederlandse televisie. Maar hij was ook actief als toneelacteur en stond in vele producties op de planken. Tevens vertolkte hij rollen in Nederlandse speelfilms en tv-series, en was hij stemacteur. Verder was hij een bekende gast in radio- en tv-programma’s. Van der Vlugt bleef tot op hoge leeftijd actief, ook als Sinterklaas. Hij kroop onlangs in een familiespeelfilm weer eens in de huid van de goedheiligman. In het kader daarvan zei de acteur dit najaar in een interview: “Ik ga door tot de dood erop volgt.”

Joods oorlogstrauma
Abraham Rutger (Bram) van der Vlugt werd op 28 mei 1934 geboren uit een Joodse moeder en niet-Joodse vader. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd zij door de nazi’s in 1943 naar Auschwitz gedeporteerd en daar vermoord. Omdat de vader van de jonge Bram niet-Joods was, werden hij en zijn oudere broer Fred met rust gelaten. Wel verloren ze in 1945 hun huis bij het bombardement op de Haagse wijk Bezuidenhout. Later zou Van der Vlugt bekennen dat een rouwproces om zijn vermoorde Joodse moeder nooit echt op gang is gekomen. Volgens hem kwam dat door de onzekerheid waarin hij als kind leefde, ook na de bange jaren ’40-’45. “Omdat ik niet wist dat ze dood was.”

Louis d’Or
Na zijn middelbare schooltijd volgde Van der Vlugt zijn opleiding aan de Toneelschool in Amsterdam. Hierna speelde hij zeven jaar lang bij Toneelgroep Studio, waarna hij in de jaren zestig voor het eerst op televisie kwam. Hij kreeg bekendheid bekendheid door zijn hoofdrol van dokter Finlay in de tv-serie ‘Memorandum van een dokter’. De serie werd van 1963 tot 1965 uitgezonden, waarna hij zich ook weer leende voor andere tv-producties. Het theater bleef echter ook trekken en in 1970 richtte hij samen met anderen Toneelgroep Sater op. Hij speelde er zelf tot 1974. Daarna was hij bij wisselende gezelschappen en in de vrije sector actief. Voor zijn rol in ‘Kopenhagen’ kreeg hij in 2000 een Louis d’Or, de prijs voor de beste mannelijke hoofdrol.

Sinterklaas
Bij het grote publiek zou Van der Vlugt vooral bekend blijven om zijn rol van Sinterklaas. In 1986 volgde hij acteur en goochelaar Adrie van Oorschot op, die tot dan toe voor de Publieke Omroep had opgetreden. Tot 2011 kroop Van der Vlugt jaarlijks in de huid van de goedheiligman. Hij verscheen in diverse televisieprogramma’s, waarmee hij het televisie-imago van de Sint verder ontwikkelde en waarborgde. Hij stond daarbij bekend om zijn scherpe en soms wat ironische opmerkingen. Van der Vlugt maakte als Sinterklaas de opkomst van de media mee. De acteur speelde niet alleen de Sint bij de officiële intocht van de NPO, maar ook zat jaarlijks in de programma’s en theatershows van onder meer Paul de Leeuw. Daarnaast speelde hij ook in De Club van Sinterklaas, het Sinterklaasjournaal en Het Feest van Sinterklaas.

Alsnog Sint
Negen jaar geleden werd Van der Vlugt opgevolgd door de jongere acteur Stefan de Walle, bekend van Flodder, maar hij kon het toch niet laten om soms zijn mijter op te zetten en zijn meest populaire rol te spelen. Hij speelde als de goedheiligman in Nederlandse speelfilms als Bennie Stout (2011), Pak van mijn hart (2014), De Brief voor Sinterklaas (2019) en in De Grote Sinterklaasfilm (2020). Verder speelde hij nog Sinterklaas in diverse commercials (van Essent en Bol.com), televisieprogramma’s (‘Sint & De Leeuw’) en andere producties. In 2012 bracht hij een boek ‘Sinterklaas bestaat!’ uit.

Roetveegpieten
In het kader van zijn laatste speelfilm waarin hij als de Sint te zien zou zijn, werd Van der Vlugt geïnterviewd door NU.nl. “Het spel dat ik al meer dan dertig jaar speel, is dat Sinterklaas bestaat!,” liet hij weten. “Ik speel hem dus niet. Op zijn best doe ik hem na. En dat kan ik zo langzamerhand vrij goed. De sleutelzin die bij de spelregels past is: ik ben/was de raadgever van Sinterklaas in televisieaangelegenheden.” dat er twee Sinterklazen in de media rondliepen, maakte volgens Van der Vlugt niets uit. “In de eerste plaats denk ik dat kinderen minder snel verward raken dan grote mensen. Of Sinterklaas nou een mijter met brede, gouden banden en een kruis op de achterkant draagt, zoals Stefan, of een op de ouderwetse manier, zoals ik in de film, daar bekommert een kind zich niet om. De hele transitie naar roetveegpieten ontgaat hen ook totaal.”

Joodse rol
In hetzelfde interview blikte Van der Vlugt terug op zijn rol van Niels Bohr in het toneelstuk ‘Kopenhagen’. Dat ging over de strijd tussen een Joodse man in Denemarken en zijn leerling, die een nazi was in Duitsland. Ook ging het over het ontwikkelen van de atoombommen die op Hiroshima en Nagasaki zijn gegooid. “Sommige mensen zeggen: ‘Door die bommen heb ik het Jappenkamp overleefd’. Andere zien het als de grootste misdaad tegen de menselijkheid. Een stuk met een raadselachtige, maar ongelofelijk belangrijke inhoud. Het was ontroerend dat te mogen spelen.” Daar aan toevoegend: “Een stuk dat over de Holocaust gaat, ook al is het zijdelings, ontroert mij per definitie ook meer. Dat ik Joods ben, heeft invloed op de keuze van de dingen die ik belangrijk en mooi vind. Maar dat is niet altijd doorslaggevend.”

Lees ook:
Over G’d en Sinterklaas – column Marc de Hond
‘Laatst vroeg een dame op het Gelderlandplein mij: “Marc, je schrijft een column voor Jonet. Maar hoe Joods ben je zelf eigenlijk?” Ik antwoordde: “Nou, er zijn drie Joodse feestdagen die ik altijd vier: Pesach, Jom Kippoer en Jom Ha Voetbal”.