‘Brief in de nacht’ van Chaja Polak – boekrecensie

Er zijn recensenten die een boek tot twee keer toe lezen. Met ‘Brief in de nacht, gedachten over Israël en Gaza’ van Chaja Polak kan dat makkelijk, want het is slechts 96 pagina’s lang. Dick Hage nam dit essay dubbel ter handen om er een oordeel over te vellen. Hij raad iedereen aan om het ook te lezen.

Zo langzamerhand lijkt iedereen Chaja Polak’s boekje ‘Brief in de nacht’ wel gelezen te hebben. Jij niet? Dan wordt het tijd. Laat ik proberen je over de streep te trekken. ‘Polarisatie’ is in de coronaperiode in de samenleving tot grote bloei gekomen. Polak heeft vooral ‘moeite met de felheid van mensen die geen enkele band hebben met Israël of Gaza, die geen moslim zijn en ook geen Jood’.

Zorgvuldig

Door de enorme hoeveelheid informatie die van twee kanten op ons afkomt, en zeker nu onze bestaanszekerheid wordt aangetast, is het lastig om een moreel verantwoord standpunt in te nemen. In een wereld van ‘polarisatie’ heb je dan weleens behoefte aan een genuanceerd standpunt. In dit kleine boekje van 96 pagina’s weegt de auteur zorgvuldig haar woorden. De nuance zoeken is haar op het lijf geschreven. Ze probeert er van te getuigen wat oorlog met mensen doet. Ze is er van overtuigd dat er naar andere oplossingen moet worden gezocht dan die van geweld.

Vooruitzien

Het essay is tussen eind december vorig jaar en begin maart 2024 geschreven. Polak hoopt dat als het boek in de winkel ligt, er een langdurig staakt-het-vuren van kracht zal zijn. Mocht de oorlog tussen Israël en Hamas ineens stoppen, dan vervalt de actualiteitswaarde van dit boekje, zo dachten wij half juli. Maar niets is minder waar. Ook nu het conflict geopolitieke vormen aanneemt, is het alleszins de moeite waard om er vanuit deze oer Hollandse context naar te kijken.

Genocide

De schrijfster heeft het over wat haar ouders in de Holocaust is aangedaan, maar ook over hoe anders haar familie in Israël in het conflict staat, hoe in heel Europa een volk, een cultuur en zijn taal (het Jiddisch) zijn weggevaagd. Het begrip ‘genocide’ bespreekt ze uitvoerig. Ze is pijnlijk eerlijk. Als je polariseert, maak je het conflict alleen maar erger en mens zijn is wat ons verbindt, daar is zij van overtuigd.

‘Juist Joden zouden’

Het ontworteld zijn kent Chaja Polak uit eigen ervaring en dat weet ze meeslepend te beschrijven – bijvoorbeeld je niet-Joodse vrienden ooms en tantes hebben en jij niet. Juist Joden zouden empathie met het Palestijnse volk moeten voelen, is haar stelling. En het conflict tussen Israël en de Palestijnen is niet alleen een fysieke en culturele verwoesting, maar ook een verlies van ethische waarden, zo betoogt zij. Ze identificeert zich ook met de Gazaanse kinderen. Die wij hier te zien krijgen, maar die aan de Israëli’s nauwelijks getoond worden door hun tv-zenders. ‘Ik ben me ervan bewust dat ik verre van volledig ben’, verzucht ze een paar keer.

BN’ers

Ik heb het boekje twee keer gelezen, maar waar de titel van dit essay ‘Brief in de nacht’ op gebaseerd is, dat is mij onduidelijk gebleven. Op het boekomslag is een keur van (uiteraard) lovende recensies afgedrukt. Natuurlijk van bekende Nederlanders. Dus zullen inmiddels veel mensen dit boek wel al hebben uitgelezen. Heb jij het nog niet gelezen? Aanschaffen zou ik zeggen, fysiek of als e-boek.

Titel: Brief in de nacht. Gedachten over Israël en Gaza
Auteur: Chaja Polak
Uitgeverij: Cossee Essay
ISBN: 9789464521412
Prijs: 14,99 euro