Burgemeester Wassenaar toont berouw om rol in Sjoa

Burgemeester Leendert de Lange (VVD) van Wassenaar heeft woensdagavond publiekelijk excuses aangeboden namens gemeente ‘voor het harteloze en kille handelen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog’. Zeker 99 Joden uit Wassenaar werden door de nazi’s vermoord. NSB-burgemeester De Blocq van Scheltinga gaf vanaf 1942 zelf de namen van zijn Joodse bewoners door aan de bezetter. Zeker 39 panden van Joden werden onteigend en vijf landbouwgronden werden gedwongen verkocht.

Rapport

De Lange kon tot zijn spijtbetuiging komen vanwege de uitkomst van een onderzoek naar de rol van de gemeente in de bange jaren ’40-’45. Het rapport Joodse burgers in Wassenaar: onteigening en rechtsherstel werd woensdagavond gepresenteerd. Twee jaar geleden gaf de gemeenteraad de opdracht aan een onderzoeksteam van de Radboud Universiteit in Nijmegen om te kijken naar de handel en wandel van het gemeenteapparaat in de Tweede Wereldoorlog en daarna.

Vluchtelingen

In Wassenaar was een kleine maar actieve Joodse gemeenschap aanwezig. Circa 75 personen van hen bestond in de oorlog uit Joodse vluchtelingen uit nazi-Duitsland. Ook in de elitegemeente waren Joden gaandeweg nergens meer welkom. Vanaf 1941 mochten ze niet langer het duinengebied in. Voor Sommigen bood de Ursulakliniek uitkomst: daar lieten ze zich behandelen, waarna ze vervolgens met hulp van het verzet op een onderduikadres terecht konden.

NSB-burgemeester

In de oorlog had Wassenaar een burgemeester van de fascistische Nationaal-Socialistische Beweging (NSB), Daniël de Bloq van Scheltinga. Deze overtuigde antisemiet jaagde 99 inwoners de dood in door hun namen actief door te geven aan de bezetter. De gemeente zelf heeft in de oorlogsjaren geen Joodse panden of landerijen geroofd of doorverkocht. Wel heeft de bezetter in die periode 39 panden in beheer genomen. Daarvan zijn er 24 verkocht. Voor 23 panden vond na de oorlog rechtsherstel plaats.

Excuses

In 1947 kreeg het voorplein van de Joodse begraafplaats van Wassenaar een plaquette ter herinnering aan de 99 Joodse bewoners die nooit meer zijn teruggekeerd. Burgemeester De Lange had het over een donkere periode in de Wassenaarse geschiedenis. “In veel gevallen heeft rechtsherstel plaatsgevonden, maar het gebrek aan empathie en medemenselijkheid vanuit de gemeente voor degenen die de Holocaust overleefden is bijzonder pijnlijk om te lezen. Onze reactie vandaag de dag zou ook een andere zijn,” aldus De Lange, die oprechte excuses aanbood voor het handelen van de gemeente en zijn foute voorganger.

Compensatie?

De Wassenaarse burgervader zal zich in de komende jaren ruim blijven inzetten tijdens herdenkingen, zei hij volgens het AD. “Waar andere gemeenten in deze tijd van toenemend antisemitisme herdenkingen afblazen, laten wij ons niet stoppen. We houden het verleden van Joodse burgers levend, zodat we niet vergeten.” Of er ook een compensatieregeling of genoegdoening vanuit de gemeente komt, is niet duidelijk. Ook is onduidelijk of er sprake is van een gebaar door middel van projecten voor de Joodse gemeenschap en de samenleving als geheel.