Carnaval in Aalst ‘pakt uit’ met stereotypen over Joden op praalwagens

Tijdens de carnavalsoptocht in de Vlaamse stad Aalst zijn zondag twee praalwagens gebruikt die verwijzen naar stereotypen over Joden. Op een roze voertuig stonden twee grote Joden met bontmutsen, pijpenkrullen en lange neuzen. En op een andere wagen stonden dansers op geldkisten. Joden op sociale media vatten de voertuigen op als antisemitisch terwijl de carnavalvierders vooral de draak wilden steken. Het blijkt om twee verschillende werelden te gaan. Inmiddels hebben Joodse organisaties in België een klacht ingediend. Het is niet voor het eerst dat Joden op de hak worden genomen in Aalst. Net als zondag mondde dit dan uit in antisemitische stereotypen. Spotten met de islam gebeurt al jaren niet meer uit angst voor gewelddadige represailles van moslims.

Technisch oordeel
Praalwagen nummer 34 reed zondag stapvoets door de straten van Aalst.  Voorop stond ‘De Vismooil’n’ en het thema was ‘Sabbatjoor 2019’. “Die koppen zijn fantastisch,” aldus een van de twee commentatoren van de lokale omroep over de twee poppen. “Dat is de groep die verleden jaar met al die bekende artiesten op de wagen zat. Met David Bowie, Prince, George Michael. Altijd mooi in goesting en zeer goed in de uitwerking.” Ja, zeker en vast, aldus de andere commentator. Achter de eerste wagen met de grote poppen kwam een wagen met dansers, uitgedost als Joden met hoge hoeden. Ze dansten op geldkisten met eurotekens erop, verwijzend naar het antisemitische vooroordeel dat Joden veel geld hebben en altijd met geld bezig zouden zijn (bekijk de praalwagen in de video beneden). De commentatoren beoordeelden de wagen technisch en spraken niet van een anti-Joodse boodschap.

Belgische Joden beledigd
“Het FJO en het CCOJB zijn ten stelligste ontdaan over de praalstoet ‘Sabbatjoor 2019’ die op 3 maart heeft deelgenomen aan de Carnavalsstoet in Aalst,” zegt voorzitter Regina Suchowolski-Sluszny van het Belgische Forum der Joodse Organisaties. Ze spreekt ook namens voorzitter Yohan Benizri van het Coördinatiecomité van Joodse Organisaties in België (CCOJB). “De karikaturen zoals die van Der Stürmer, van Joden met een kromme neus en koffers geld, zijn typerend voor het nazisme van 1939. In een democratisch land als België heeft dit geen plaats in 2019, carnaval of niet. De Joodse gemeenschap aanvaardt uiteraard humor, dit is zeer belangrijk in een maatschappij, maar er zijn grenzen die niet kunnen worden overschreden. Wij hebben aan den lijve de gevolgen ondergaan van de karikaturen van Der Stürmer in WOII,” aldus de voorzitter, doelend op een eerdere antisemitische carnavalswagen in Aalst.” Het FJO en het CCOJB zullen samen stappen ondernemen bij de verantwoordelijke autoriteiten om concrete afspraken overeen te komen voor de toekomst.” Er ligt een klacht bij het federale antidiscriminatiebureau UNIA.

‘Had niet gehoeven’
Twitteraars waren minder tevreden met de ‘Joodse praalwagens’, zo bleek algauw. ‘Carnival in Aalst België 03.03.2019: Antisemitische karikaturen van orthodoxe Joden, rondrijdend in de carnavalsoptocht. #Antisemitism #Belgium #AalstCarnaval’, twitterde een account van de Europese Joodse Conferentie (EJC). ‘Ik dacht vanmiddag nog: het wachten is op carnavalsoptochten zoals in de Duitse nazitijd, met smerige karikaturen van de gehate “vreemdeling”. Nou, het wachten is voorbij. HAD NIET GEHOEVEN HOOR’, twitterde Rob van Kan, waarop reacties volgden als ‘wansmaak’ en ‘gadverdamme’. Andere twitteraars nuanceerden het beeld, omdat er ook grappen werden gemaakt over andere bevolkingsgroepen. Toch worden de wagens alom veroordeeld.

Bedreigingen
Op Twitter zijn ook bedreigingen geuit naar De Vismooil’n. De praalwagenbouwers hebben daarvan aangifte gedaan bij de politie. De groep zegt in een verklaring dat het niet de intentie had om Joden te beledigen. ‘Voortbordurend op dat sabbatjaar kwamen we op het idee om joden op onze praalwagen te zetten. Niet om het geloof belachelijk te maken, carnaval is nu eenmaal het feest van de karikatuur. Wij vonden dat komisch, als roze Joden de stoet in met een kluisje waar we ons opgespaarde geld in bewaren. Met andere religies wordt er ook gelachen’, zo luidt de verklaring. De Vismooil’n laste dit jaar een sabbatjaar in. Bij carnavalsgroepen betekent dit dat ze een editie meedraaien zonder veel te investeren in de wagen, om het jaar daarop beter te kunnen scoren.

‘Chocomousse’
Tijdens de carnavalsoptocht reed ook een praalwagen rond die Forza Ninove, een spin off van het Vlaams Belang, belachelijk maakte met mannen in KKK-pakken. De partij uit het stadje Ninove kwam vorig jaar bij de gemeenteraadsverkiezingen als grote winnaar uit de bus met veertig procent van de stemmen, maar mocht niet meedoen in het college vanwege het fameuze cordon sanitaire. De partij kwam verder in opspraak door het filmpje ‘chocomousse’, waarin voorman Guy D’haeseleer een grap maakte met een blanke Vlaming met een zwart geschminkt gezicht. Verder had Forza Ninove op Facebook een foto van zwarte kinderen gepost met een link naar de term ‘chocomousse’ erbij. Racistisch of niet, D’haeseleer was zondag in Aalst om de praatwagen te bewonderen. Hij liep niet mee in de stoet uit angst voor het verkeerde frame in de media. Andere praalwagens dreven de spot met Bart de Wever en de plots vertrokken Vlaamse minister Joke Schauvliege.

Antisemitische wagens
Eerder kwamen feestneuzen in Aalst al in opspraak met antisemitische praalwagens. In 2009 waren er ook Joden met lange haakneuzen, baarden en pijpenkrullen in de optocht te zien. In 2013 was het opnieuw raak toen carnavalvierders verkleed gingen als nazi’s en rondreden met een wagen in de vorm van een wagon van het Jodentransport. Ze staken de draak met de gematigde Vlaams-nationalistische partij N-VA, maar sloegen daarmee de plank volgens velen behoorlijk mis. De VN-organisatie UNESCO reageerde verontwaardigd. Toenmalig Vlaams minister Joke Schauvliege van Cultuur stuurde een brief naar de VN met tekst en uitleg. ‘Carnaval blijft een moment waarop met figuren, actualiteit en taferelen wordt gespot. Dat gebeurt meestal op een groteske manier, met stereotiepe uitvergrotingen. Dat is ook het karakteristieke van carnaval’.

Joden en moslims boos
De Joodse gemeenschappen konden er niet om lachen.’Wij hebben met ontsteltenis en verbijstering moeten vaststellen dat u de uitspattingen van het Aalsterse carnaval vergoelijkt. U blijkt niet te begrijpen dat de verwijzingen naar de tragedie van de Tweede Wereldoorlog, die tot op heden onuitwisbare sporen heeft nagelaten bij de Joodse gemeenschap, traumatiserend zijn’, aldus het Forum der Joodse Organisaties in een verklaring. Volgens de Joodse gemeenschappen in België waren er in Aalst ‘grenzen overschreden’. In 2005 kwam de stoet van Aalst echt in de problemen toen er een praalwagen rondreed die moslims belachelijk maakte. Er kwamen dreigementen en de Vlaamse regering moest een excuusbrief naar Saoedi-Arabië sturen. Sindsdien zijn er geen wagens meer gezien die de draak steken met moslims.

Reactie uit Nederland
De Nederlandse opperrabbijn Binyomin Jacobs veroordeelt de carnavalswagen van afgelopen zondag in Aalst. ‘Diep geschokt en verbijsterd heb ik moeten aanschouwen dat anno 2019 in ons buurland België, bij de carnavalstoet in Aalst, een praalwagen karikaturen toonde die pasten bij het nazisme van 1939. Joden met kromme neuzen en koffers met geld… Humor juich ik toe, zeker met carnaval, maar als we beseffen wat het resultaat is geweest van de toenmalige karikaturen’, aldus de opperrabbijn van het Interprovinciaal Opperrabbinaat.