Desmond Tutu ging vaak over de schreef over Joden en Israël – in memoriam

De op 90-jarige leeftijd overleden aartsbisschop Desmond Tutu was een grote vriend van de Joden in Zuid-Afrika, maar kwam vaak ik aanvaring met de Joodse wereld door foute vergelijkingen. De geestelijke zette zich op eigen wijze in voor vrede tussen Israël en de Palestijnen. Tutu ging echter te ver door kritiek op Israël te leveren met het lot van de Joden in de Sjoa in de hand. Ondanks zijn opmerkingen werd Tutu vaak geëerd door Joodse organisaties, met name in de Verenigde Staten. Hij werkte thuis samen met Joodse landgenoten die zich inzetten tegen apartheid.

In de jaren voorafgaand aan en tijdens de onderhandelingen voor het beëindigen van de apartheid in Zuid-Afrika prees Tutu regelmatig de vele Zuid-Afrikaanse Joden die tegen het apartheidssysteem waren en samen met zwarte Zuid-Afrikanen werkten aan de overgang richting een rechtvaardig bestuurssysteem. Hij beriep zich thuis vaak op de Sjoa en vergeleek de strijd van de Joden onder het nazisme met de strijd van de zwarte Zuid-Afrikanen ten tijde van de apartheid. Samen met prominente leden van Joods Zuid-Afrika bestreed hij het apartheidssysteem. Hij kreeg er veel waardering voor.

‘Jullie mensen’
In 1987, drie jaar nadat hij de Nobelvredesprijs had gekregen, bezocht Tutu de Joodse gemeenschap in Groot-Brittannië. Hij zei tegen zijn toehoorders: “Jullie mensen weten waar ze het over hebben, omdat ze hebben geleden omdat je tot een bepaalde raciale groep behoorde. Je werd gedwongen om armbanden te dragen. We dragen geen armbanden … ze moeten gewoon naar ons kijken”, aldus JTA. Later in de toespraak zei hij: “Ik kan niet begrijpen hoe een volk met uw geschiedenis een staat zou hebben die in militaire aangelegenheden zou samenwerken met Zuid-Afrika en een beleid zou voeren dat een spiegelbeeld is van enkele van de dingen waar uw volk onder heeft geleden.”

Dit laatste kwam Tutu op kritiek te staan van Joodse leiders in Groot-Brittannië en daarbuiten. Hoe kon hij de Joden om de oren slaan met hun tragische verleden inzake het huidige beleid van Israël? Sommige Joodse leiders noemden hem zelfs antisemitisch, hetgeen de aartsbisschop zich aantrok. “Ik ben verdrietig omdat ik denk dat het in dit geval een gevoeligheid is die voortkomt uit arrogantie – de arrogantie van de macht omdat Joden een machtige lobby zijn in dit land en allerlei soorten mensen hun steun najagen,” aldus Tutu, die het duidelijk niet goed had begrepen.

Joden en Israël
Toen hij in 1989 Israël en de Palestijnse gebieden bezocht, ging Tutu wederom over de schreef door in het Holocaust-herinneringscentrum Yad Vashem te zeggen dat de nazi’s vergeven zouden moeten worden voor hun misdaden tegen het Joodse volk. Opnieuw werd de foute vergelijking tussen Israël en de nazi’s gemaakt. Joodse leiders bekritiseerden Tutu voor zijn opmerkingen. “Voor iedereen in Jeruzalem, in Yad Vashem, zou het naar mijn mening een verontrustend gebrek aan gevoeligheid zijn voor de Joodse slachtoffers en hun overlevenden om over vergeving te spreken,” zei Elie Wiesel. “Ik hoop dat dat niet de bedoeling was van bisschop Tutu.” Beide heren waren dragers van de Nobelvredesprijs.

Ondanks zijn opmerkingen, waar hij jarenlang mee bleef doorgaan, werd Tutu vaak geëerd door Joodse organisaties. In 1989 werd hij in het zonnetje gezet voor zijn werk in de strijd tegen rassendiscriminatie door de Stephen Wise Free Synagogue in New York. In 2003 gaf de Cardozo Law School van Yeshiva University in Amerika hem een ​​award voor het bevorderen van de wereldvrede. In 2009 werd Tutu geweigerd door een universiteit in Minnesota om daar te spreken vanwege zijn uitlatingen over Joden en Israël. Toenmalig directeur Abraham Foxman van de Anti-Defamation League drong er bij de universiteit op aan de uitnodiging niet in te trekken.

‘Geen antisemiet’
“Tutu is zeker een uitgesproken, soms zeer harde criticus van Israël en het Israëlische beleid geweest, en heeft soms ook voorbeelden gebruikt die de grens overschrijden”, zei Foxman destijds tegen JTA. Maar de aartsbisschop ‘is zeker geen antisemiet en zou niet zo gekarakteriseerd moeten worden en weigerde daarom een ​​platform’. In 2015 sprak Tutu op een evenement van de Israëlische organisaties Combatants for Peace en de Parents Circle op Israëls Memorial Day. Hij sprak een videoboodschap in voor Israëlische en Palestijnse ouders die kinderen verloren hadden in het conflict. “Als verandering onmogelijk lijkt, overweeg dan onze ervaring in Zuid-Afrika.”

Desmond Tutu werd in 1931 geboren in het Zuid-Afrikaanse Klerksdorp als lid van het Xhosa-volk. Na een opleiding theologie aan het Britse King’s College keerde hij terug en werd hij de eerste zwarte aartsbisschop van de Anglicaanse Kerk in Kaapstad. Gaandeweg ontpopte hij zich als mensenrechtenactivist. Tutu ontving voor zijn inspanningen in de strijd tegen de apartheid op 16 oktober 1984 de Nobelprijs voor de Vrede. Hij was in de jaren negentig voorzitter van de Waarheids- en Verzoeningscommissie, die er na de val van het apartheidsregime naar streefde de verschillende bevolkingsgroepen in vrede met elkaar te laten leven.

Lees ook:
‘Iran plant moordaanslag op Joods-Amerikaanse ambassadeur in Zuid-Afrika’
Iran is bezig om een moordaanslag te plannen op Lana Marks, de Amerikaanse ambassadeur in Zuid-Afrika. Ze heeft een Joodse achtergrond en zou daarom een gewild doelwit zijn voor het regime in Teheran. De ayatollah’s willen wraak nemen op de Amerikaanse drone-aanval hun topgeneraal Qassem Soleimani, die daarbij begin dit jaar werd gedood. Ambassadeur Marks is een van de grote donateurs van president Donald Trump.