Dow Marmur was jarenlang het gezicht van progressief Jodendom in de wereld – in memoriam

Dow Marmur is zondag op 87-jarige leeftijd gestorven. De Britse rabbijn van Poolse komaf genoot grote bekendheid in de Joodse wereld en was leider van de Wereldunie voor Progressief Jodendom. Hij leefde al enige jaren in Israël. Na de Sjoa kwam hij in Groot-Brittannië terecht, waar hij een van de voortrekkers werd van het Liberale Jodendom. Ook was hij een van de drijvende krachten achter een van de eerste liberaal-Joodse scholen, Akiva, in Londen. Mamur schreef zes boeken, waarvan er een een standaardwerk werd over Israëlische theologie. Hij was jarenlang een van de bestuurlijke gezichten van het progressief Jodendom in de wereld.

Zeepverkoop
Marmur werd in 1935 geboren in de Poolse plaats Sosnowiec, als enig kind in een Po’alei Zion (‘links’) gezin. In 1939 verhuisde de familie naar de regio Lviv – tegenwoordig Oekraïne – op de vlucht voor de Duitse invasie. Ze werden een jaar later door de Sovjets naar Siberië gedeporteerd, maar ze wisten na de Duitse Operatie Barbarossa te ontsnappen. Het gezin vond onderdak in Oezbekistan, waar de jonge Marmur zeep op straat moest verkopen. In 1946 werden hij en zijn familieleden naar Polen gerepatrieerd. Hoewel grotendeels ongeschoold, had de jongen al vier talen geleerd.

Zweden en Londen
Polen werd communistisch en de Marmurs besloten in 1948 naar Zweden te emigreren. In zijn nieuwe woonplaats Göteborg leerde de jongen niet alleen Zweeds, maar ook Engels, Duits en Hebreeuws. Aangetrokken tot het liberale Jodendom ging hij in 1956 naar de Faculteit der Religie van de Universiteit van Stockholm. In hetzelfde jaar trouwde hij met Fredzia Zonabend, een overlevende van het getto van Lodz. Samen verhuisden ze naar Londen, waar hij naar het Leo Baeck College ging. Onder de voogdij van verschillende beroemdheden, waaronder Ignaz Maybaum, studeerde hij af in 1962.

Sterke kracht
Marmur werd rabbijn van de South-West Essex Reform Synagogue in Ilford. In 1969 werd hij rabbijn van de North-Western Reform Synagogue in Alyth Gardens. “Hij transformeerde de gemeenschap tot een sterke kracht binnen het Britse liberale Jodendom, zijn invloed reikte tot ver buiten de muren van Alyth,” aldus rabbijn Tony Bayfield tegen The Jewish Chronicle. Marmur was de eerste Britse hervormingsrabbijn die het Joodse dagonderwijs omarmde. Met zijn steun werd de eerste progressieve Joodse school in Groot-Brittannië, Akiva, opgericht.

Canada
In 1983 verhuisde Marmur naar Toronto om rabbijn te worden van Holy Blossom Synagogue, de grootste liberale gemeente van Canada. Hij bleef bij daar tot aan zijn pensionering in 2000. Gedurende zijn leven schreef hij verschillende boeken, waaronder het standaardwerk Beyond Survival (1982), De ster van terugkeer (1991) en een autobiografie, Six Lives (2004). Marmur heeft veel geschreven in kranten en tijdschriften, doceerde aan het St. Michael’s College aan de Universiteit van Toronto en was een fellow van Massey College aan dezelfde universiteit.

Sociaal bewogen
Marmur was eerste voorzitter van Arzenu, de internationale beweging van hervormingszionisten, en voorzitter van Arza Canada, de Association of Reform Zionists of America, de vice-president van de Canadian Zionist Federation en lid van het bestuur van de World Zionist Organization. Na zijn pensionering werd hij interim-directeur van de World Union for Progressive Judaism in Jeruzalem, waar hij ging wonen. Marmur was een groot voorvechter van progressieve sociale doelen in Canada en Israël, waar hij in de vredesbeweging actief was. Hij was tevens oprichter van de Polish-Jewish Heritage Foundation of Canada, die bruggen wil bouwen tussen Polen en Joden. BDH.

Lees ook:
Jonathan Sacks (72), oud-opperrabbijn Groot-Brittannië, overleden
Sacks werd op 8 maart 1948 geboren in de Londense wijk Lambeth, waar hij zijn jeugdjaren zou doorbrengen. Hij liep school op de St. Mary’s Primary School en aan Christ’s College in de buitenwijk Finchley, waarna hij in Cambridge ging studeren aan Gonville & Caius College. Sacks reisde naar New York om met rabbijn Menachem M. Schneerson te spreken over religie, geloof en filosofie. Schneerson spoorde hem aan om rabbijn te worden, een weg die hij na terugkomst in Groot-Brittannië in ging.