Een kijkje in cyber-hoofdstad Beersjeva

‘De woestijn is nooit ver weg in Beersjeva. Nog niet zo lang geleden liepen hier dromedarissen over de parkeerplaats, vertelt Yoav Tzruya. In zijn kantoor hangt een foto van het tafereel: vijf dromedarissen en een in het zwart gehulde bedoeïen op een ezeltje.

Tzruya is partner bij de grootse durfinvesteerder van Israël, Jerusalem Venture Partners (JVP). “Wij beheren 1,2 miljard dollar.” Hij is bij JVP verantwoordelijk voor investeringen in internettechnologie en concentreert zich op drie sectoren. “Big data, fintech en cyber.” Om die reden werkt hij sinds twee jaar op een onwaarschijnlijke plek: het Israëlische stadje Beersjeva. Daar is, aan de rand van de stad en aan de rand van de grote Negevwoestijn, in korte tijd een belangrijk centrum voor onderzoek naar en de ontwikkeling van cybersecurity-technologie verrezen.

Deze maandagmorgen graast, zoals dat in deze streek al duizenden jaren gebeurt, een kudde schapen langs de pas geasfalteerde toegangsweg naar het bedrijventerrein. Het is hoogzomer in de Negev: al maanden heeft het hier niet geregend. De dieren sjokken onder het toeziend oog van een herder door het stof en knabbelen wat aan verdorde bosjes.

Honderd meter verderop begint de nieuwe wereld. Hier werken in twee gloednieuwe panden onderzoeksteams van multinationals als Deutsche Telekom, IBM en Lockheed Martin, omringd door tientallen start-ups, wetenschappers, incubators, durfkapitalisten en studenten. Ze sleutelen aan algoritmes en software in de wereldwijde wedloop tegen hackers – één van de snelst groeiende onderdelen van de interneteconomie.

Stoffig woestijnstadje
“Beersjeva was een stoffig woestijnstadje,” vertelt Roni Zehavi, het lokale oliemannetje. “Maar nu wil de hele wereld weten wat hier gebeurt.” Zehavi is directeur van CyberSpark, de stichting die het gelijknamige bedrijventerrein ontwikkelt. In totaal werken er momenteel 1.500 mensen op het bedrijventerrein, zegt hij. Zehavi vertelt dat hij in het afgelopen jaar “tientallen” delegaties van grote multinationals heeft ontvangen. “Internetbedrijven, banken, de auto-industrie”, somt hij op. “U komt uit Nederland? Philips heeft interesse. En er was hier een delegatie van ABN Amro.”

Beersjeva is met ruim 200.000 inwoners een middelgrote stad in Israël. De stad grenst aan de Negev, een grote rotswoestijn die veertig procent van de oppervlakte van de staat Israël beslaat. Beersjeva is eeuwenoud: de stad wordt genoemd in de Bijbel. In Genesis is het de plek waar aartsvader Abraham een verbond sloot met de lokale monarch Abimelech. Na de stichting van de staat Israël en de Israëlisch-Arabische oorlog van 1948 was Beersjeva één van de steden waar nieuwe Joodse immigranten zich vestigden. De stad stond in Israël vooral bekend om zijn problemen: armoede, sociale problemen, stof en plotseling overstekende dromedarissen.

“Het centrum hier was lang een onveilige plek,” zegt onderzoeker Yossi Oren, die tussen 1999 en 2003 aan de universiteit studeerde en kort geleden terugkeerde. “En op het treinstation voelde je je ook niet prettig.” Drie jaar geleden besloot de regering van Israël dat hier wat aan moest gebeuren. Premier Benjamin Netanyahu kondigde aan dat Beersjeva de cyber-hoofdstad van Israël moest gaan worden. “Ga naar de Negev!” zei Netanyahu toen. “Want daar gebeurt het.”

Online veiligheid
De keuze voor cybersecurity kwam niet uit de lucht vallen. De Israëlische overheid vindt deze sector van groot belang, zowel militair-strategisch als economisch. Volgens de security-afdeling van technologiebedrijf IBM is Israël één van de meest digitaal aangevallen landen ter wereld. Het nationale elektriciteitsbedrijf Israel Electric registreert bijvoorbeeld duizenden potentiële hackpogingen per jaar.

Het Israëlische ministerie van Defensie bestempelde het wereldwijde web al vroeg in de jaren negentig tot “het vierde front”. Tegenwoordig heeft het leger zeer geavanceerde digitale verdedigings- en aanvalscapaciteiten. Het beruchte stuxnet-computervirus, dat een uraniumverrijkingsfabriek in Iran platlegde, leek volgens deskundigen deels afkomstig van het Israëlische leger.

Bovendien hoort Israël wereldwijd bij de koplopers in de internet-economie. Israëlische bedrijven spelen een belangrijke rol in de wereldwijde markt voor cybersecurity, waar jaarlijks zo’n 84 miljard dollar in omgaat. Het Israëlische deel daarvan is zo’n zes miljard dollar. Het land telt momenteel circa vierhonderd cyberbedrijven en daar komen er jaarlijks zestig bij. Zeker 35 multinationals hebben onderzoeksafdelingen in Israël.

Universiteit
In Beersjeva komen deze ontwikkelingen samen door samenwerking tussen zeer actieve lokale en nationale overheden, de universiteit en het bedrijfsleven. De eerste multinational die naar de stad trok was het Amerikaanse cloud- en databedrijf EMC. “De voornaamste reden was de universiteit”, zegt locatiemanager Maya Hofman-Levy. “In een technologiebedrijf gaat het om mensen, om talent. Dat vinden we hier.” De Ben Goerion universiteit van Beersjeva richt zich op toegepast onderzoek en biedt studenten afstudeerrichtingen op het gebied van cybersecurity en informatiebeveiliging.

“Er zijn maar weinig universiteiten met zo’n hoogwaardig curriculum op het gebied van cybersecurity”, zegt ook Yaron Wolfsthal, directeur van het onderzoekscentrum van IBM in Beersjeva. Net als bij EMC en Deutsche Telekom werken in zijn kantoor verschillende professoren en studenten van de universiteit. Deze onderwijsinstelling is bovendien erg open voor het bedrijfsleven, zeggen de bedrijven in Beersjeva. “Onze werknemers geven er colleges en zorgen er zo mede voor dat het curriculum up to date is. De studenten zijn daardoor na hun afstuderen erg interessant voor ons”, zegt Hofman Levy.

“Voor academici is het vaak erg moeilijk om aan data te komen”, zegt Wolfsthal van IBM over de meerwaarde van de samenwerking voor de universiteit. “En hier geven wij hun die waardevolle data, uit de praktijk, net als onze algoritmes voor cognitieve technologie of anomaliedetectie bijvoorbeeld.” Zowel Wolfsthal als Hofman-Levy zeggen dat de samenwerking met de universiteit direct waarde oplevert voor hun werkgever. “En op het gebied van intellectueel eigendom zijn er goede afspraken te maken.” Hofman-Levy vertelt dat de bedrijven in Beersjeva erg nauw samenwerken om van het park een succes te maken. “We hebben kritische massa nodig en die is er nog niet.”

Cyberhoofdstad
Toen de Israëlische overheid Beersjeva uitriep tot cyberhoofdstad werden er diverse subsidieregelingen in het leven geroepen. Zo krijgen multinationals die zich in Beersjeva vestigen zeven jaar lang een korting van twintig procent op de loonbelasting. En voor start-ups in de cybersector werd een overheidsinvesteringsfonds opgericht. Daarnaast wil de overheid de ontwikkeling van Beersjeva stimuleren door de komende jaren de technologie- en spionage-eenheden van het leger – zo’n 20.000 man – over te plaatsen naar nieuw te bouwen bases bij de stad.

Yoav Tzruya van durfinvesteerder JVP spreekt over een “perfect storm”. Tzruya: “Deze combinatie van de aanwezigheid van multinationals, de Israëlische start-up-cultuur, de betrokkenheid van de overheid en de actieve rol van de universiteit, dat gebeurt nergens anders in de wereld.” Ook de komst van het leger is belangrijk. Israël kent een dienstplicht van minstens drie jaar: daardoor zwaait elk jaar zo’n twintig procent van de technologische legereenheden af. Al die jongeren gaan vervolgens op zoek naar een baan of studie. “We spreken over jonge mensen met kennis van zeer geavanceerde technologie en minstens drie jaar intensieve praktijkervaring”, zegtTzruya. “Die komen nu allemaal naar Beersjeva en dat is een enorm potentieel.”

Het eerste bedrijf waar JVP in Beersjeva in investeerde was het softwarebedrijf CyActive. Deze start-up had software ontwikkeld waarmee kan worden voorspeld hoe malware en virussen er in de toekomst uit zullen zien. “Revolutionair”, zegt Tzruya. “Daarmee verbetert de bescherming aanzienlijk.” Al na vijftien maanden meldde het internetbetalingsbedrijf PayPal zich en werd CyActive verkocht, naar verluidt voor ruim zestig miljoen dollar. “Wij hadden onze investering er zestig keer uit.”

De droom van Ben Goerion
De ontwikkelingen in Beersjeva hebben nog een derde dimensie, vertelt professor Shlomi Dolev van de vakgroep computerwetenschappen, terwijl hij de balkondeur van zijn werkkamer op de universiteitscampus opentrekt. In de droge, drukkende woestijnhitte wijst hij op de tientallen hijskranen die boven de stad uitsteken. Er wordt druk gebouwd op de universiteit, op het cyberpark en in de woonwijken.

“Dit is de droom van Ben Goerion”, zegt Dolev dramatisch. David Ben Goerion, de eerste premier van Israël, zei ooit dat “de toekomst van Israël in de Negev ligt”. Het idee om de Negev “te ontwikkelen” is al tientallen jaren oud. Het heeft zijn wortels in het zionisme: het streven naar een thuisland voor de Joden in Palestina. Toch kwam van de bevolkingsplannen voor Beersjeva nooit veel terecht. De regering probeert dit nu economisch aantrekkelijker te maken met banen in de cybersector en de bouw van legerbases.

Bedoeïenen en activisten
Aan de randen van de groeistad leidt de voortschrijdende ontwikkeling tot problemen. De Negev is namelijk niet leeg: er wonen zo’n 200.000 bedoeïenen in dorpen en townships. Een aantal dorpen aan de rand van Beersjeva is volgens de overheid illegaal gebouwd en moet nu plaats maken voor Joodse wijken. Volgens de bedoeïenen en activisten moeten hier, na vijftig jaar op het land te hebben gewoond, gedwongen verhuizen naar een slechtere bestemming, en zonder grond voor hun vee. Het is een botsing tussen de achtergestelde Arabische bedoeïenen en de oprukkende modernisering en de macht van de staat.

Op de vierde verdieping van een van de kantoorpanden op het cyberpark zit een vestiging van de hippe deelwerkplek WeWork – oude racefietsen aan de olijfgroene muren, smoothies en hippe biertjes op het menu – wordt duidelijk dat de 21ste eeuw is begonnen in Beersheva. Yossi Shavit vertelt over het acceleratorprogramma van de universiteit. Studenten en medewerkers met een goed bedrijfsidee kunnen hier drie maanden een werkplek en professionele begeleiding krijgen. “De echte top”, aldus projectmanager Shavit. De eerste ronde van het acceleratorprogramma leverde twee kersverse start-ups een investering van twee  miljoen dollar op. “We willen graag dat onze studenten in Beersjeva blijven”, zegt Shavit. “En dat lijkt nu echt mogelijk.”

Dit artikel werd eerder geplaatst in het FD.