Gantz en Netanyahu slaan handen ineen, Blauw-Wit valt uit elkaar

Benny Gantz en premier Benjamin Netanyahu hebben besloten om samen een noodregering te vormen. Het premierschap zal worden gedeeld. Netanyahu zal zijn positie na achttien maanden aan Gantz geven, terwijl de voorzitter zal zijn van de Knesset, het parlement, om daarna minister te worden. Gantz’ kompanen Yaïr Lapid en Moshe Ya’alon spreken van verraad en hebben zich meteen van hem afgestoten. Zij gaan samen met andere Knessetleden verder in de oppositie. Hun combinatie blijft wel Blauw-Wit heten, maar is ernstig verzwakt.

Parlementsvoorzitter
Op donderdagmiddag werd Gantz met steun van Netanyahu’s Likud en de rechtse partijen uit diens blok tot voorzitter van de Knesset gekozen. Tegelijkertijd verloor hij de steun van een groot deel van zijn eigen partij Blauw-Wit. Veel partijgenoten van Gantz weigeren samenwerking met Netanyahu en hebben de fractie uit protest verlaten. Tijdens de verkiezingscampagnes had Gantz vaak beloofd niet te zullen regeren met Netanyahu, die onder verdenking staat van corruptie en voor de rechter moet verschijnen.

‘Democratie wint’
Tijdens zijn eerste toespraak als parlementsvoorzitter zei Gantz: “Dit zijn abnormale tijden die vragen om ongebruikelijke beslissingen.” Hij doelt daarmee op de coronacrisis die volgens hem alleen met een noodregering bestreden kan worden. Mede daarom geeft Gantz de eer aan Netanyahu, die in de komende 1,5 jaar premier kan blijven en zo zijn droom kan verwezenlijken. Garanties dat Gantz het stokje over achttien maanden daadwerkelijk mag overnemen zijn er niet. Daarop moet hij Netanyahu op diens woord geloven. Volgens Gantz ‘heeft de democratie gewonnen’.

Verraad
Na de move van Gantz was de ontgoocheling bij diens partijgenoten Yaïr Lapid en Moshe Ya’alon groot. Zij voelen zich verraden voor hun lijsttrekker en verbraken meteen alle banden met hem. “Het coronaviruscrisis staat ons niet toe onze waarden op te geven”, zei Lapid in een verklaring op televisie. “We zeiden dat we de Israëlische democratie niet zouden schaden. Dit beloont criminaliteit.” Lapid beschuldigde Gantz ervan ;zich zonder strijd over te geven’ en ‘te kruipen’ om zich bij een Netanyahu-regering aan te sluiten, en beweerde dat zijn partij in de oppositie zou blijven.

‘Een trieste dag’
Ya’alon sprak na Lapid en noemde het een trieste dag. “We hebben lang en hard gewerkt aan het creëren van een alternatief voor Israël. Dat gaf veel mensen hoop,” zei hij. De voormalige minister van Defensie beschuldigde Netanyahu ervan de Israëlische democratie gedurende diens regeringsjaren te schaden. Hetzelfde geldt voor het schade van het principe van de scheiding der machten. “Het besluit van Gantz vertrappelt elke (politieke) norm,” aldus Ya’alon.

Blauw-Wit verzwakt
Lapid en Ya’alon hebben besloten om Gantz te verlaten, waarmee de fractie van Blauw-Wit uit elkaar valt. Gantz blijft achter met zijn Veerkracht Partij en kan aansluiting zoeken bij het rechtse blok van Netanyahu. Samen hebben die nu 74 van de 120 Knessetzetels, een ruime meerderheid voor een nieuwe regering. De partij van Lapid, Yesh Atid, en die van Ya’alon, Telem, blijven wel samen als Blauw-Wit. Niettemin is die combinatie nu ernstig verzwakt. Blauw-Wit kan oppositie voeren met de partij van Avigdor Lieberman, het linkse blok en de Arabische Joint List.

Ministerschap
Gantz zal niet lang voorzitter zijn. Als er een regering komt, krijgt hij de positie minister van Defensie of Buitenlandse Zaken. Na achttien maanden moet hij het premierschap van Netanyahu dan overnemen. Die laatste zal op 24 mei voor de rechter moeten verschijnen in drie corruptiezaken.