HaCarmel gaat voorgoed dicht: wat ging er mis? – analyse

HaCarmel, het kosjere restaurant dat de afgelopen jaren zo vaak werd belaagd, houdt er definitief mee op. Dat hebben de eigenaren donderdag bekend gemaakt, die stellen dat het overlijden van hun geliefde vader – en vorige eigenaar – Sami Bar-On de reden is van hun besluit. Los daarvan stond de kosjere horecazaak al jaren onder druk, zowel zakelijk, fysiek als mentaal. Dat komt door de vele antisemitische aanvallen, maar ook door het feit dat gemeente en politie niet bij machten bleken dit probleem écht op te lossen. Waarom lukte dat niet en wat ging er mis? En ging burgemeester Halsema wel tot het alleruiterste?

Pijn in het hart
Op Facebook schrijven Daniel, David en Nina Bar-On dat het voor hen te zwaar valt de bedrijfsvoering van HaCarmel voort te zetten nu vader Sami er niet meer is. Afgelopen maart overleed hij onverwachts tijdens een vakantie in zijn geboorteland Israël. Hij werd 67 jaar. Het verdriet was groot, maar algauw stelden de erven dat HaCarmel in ieder geval nog een jaar open zou blijven. Nu moeten zij daar op terug komen. ‘Iedere dag komen er gasten binnen die al eerder hier zijn geweest en die nu vragen of de lieve meneer van de laatste keer hier nog werkt. Iedere dag zijn er gasten die vragen of ik de eigenaar ben, wat niet zo voelt omdat dit 22 jaar de zaak van mijn vader was’, schrijft Daniël Bar-On op Facebook.

Met pijn in het hart hebben ze besloten om HaCarmel dicht te doen. Daarmee verdwijnt een bepalend en herkenbaar kosjer restaurant in Amsterdam en omgeving. Wel gaat de familie door met kosjere catering. En voorlopig blijft de zaak nog even open. ‘Wij snappen dat er enorm veel mensen zijn die nog minstens één keer willen komen eten en dat kan nog! Wij zijn open tot Rosh Hashana (25 september). Mochten jullie nog willen komen en genieten van de allerlekkerste salatiem of jullie lievelingsgerecht, dan is dit echt de aller aller laatste kans!’ Het restaurant werd in 1998 opgericht en heeft nagenoeg 24 jaar mogen bestaan. Nu valt het doek definitief.

Reacties
Op social media is de verslagenheid groot. Velen vinden dat de antisemitische aanvallers nu hun zin hebben gekregen: het iconische kosjere restaurant gaat dicht, voorgoed. ‘Wat erg. dat is gedwongen zijn toe te geven aan terroristen’, schrijft Solange Leibovici, bijvoorbeeld. Ook is er veel verdriet en steun. Mensen zeggen het jammer te vinden, maar spreken veelal van een ‘moedig besluit’. Shlomit Cevy schrijft: ‘Zo triest…moeilijke beslissing….maar ik snap het wel HaBaron was gewoon Sammy…sterkte’. Dat laatste is correct: het was Sammy Bar-On die de tent praktisch gezien zelf runde. Toen hij plots wegviel, stonden zijn kinderen er alleen voor. Volgens bekenden van het restaurant was het een te zware kluif voor hen om te tillen, hoe graag ze het ook wilden.

Leven in spanning
Niettemin was er in de jaren hiervoor veel meer aan de hand. De familie Bar-On werd eind 2017 opgeschrikt door een schreeuwende man die de Israëlische vlag van de voorgevel griste, de ruiten insloeg en vervolgens probeerde brand te stichten. Het was de Palestijnse Syriër Salah A., die werd opgepakt, weer vrijkwam en het restaurant opnieuw aanviel. In de jaren daarna werd HaCarmel belaagd en getreiterd door andere antisemieten, de meesten aapten elkaar na of gingen voor de overtreffende trap: zo werd er een nepbom voor de deur gelegd, waardoor de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) zelfs moest langskomen. Maar ook was er sprake van bekladdingen, besmeuringen en het kalken van anti-Joodse teksten op de gevel.

In al die tijd leefde de familie af en aan onder druk. Zou er weer een aanval komen? Hoe loopt het met deze verdachten voor de rechter af? Komen ze vrij? Moet ik over mijn schouder kijken? En ben ik nog wel veilig in mijn geliefde Mokum? Het zouden zomaar eens vragen kunnen zijn die door het hoofd van de uitbaters hebben gespookt. Ongeveer een jaar geleden werden Sami Bar-On en de anderen ook nog eens verrast door dreigtelefoontjes van een stalker. Het was ene Akram M. uit Arnhem. Wekenlang belde hij anoniem, uitte hij dreigementen en deed hij antisemitische uitspraken. Hij liep tegen de lamp door de telefoon van zijn moeder te gebruiken. Onlangs werd M. veroordeeld tot duizend euro boete en een taakstraf.

Ging Halsema tot het alleruiterste?
Hoewel de Amsterdamse gemeenteraad vaak zijn afschuw uitsprak over de aanvallen en bedreigingen, en ook zwoer dat er maatregelen moesten komen, bleef HaCarmel een gewild doelwit voor antisemieten. Beveiligingscamera’s en extra surveilleren door de politie deden daar weinig aan af. Ook maakte de politie een blunder door langs te rijden terwijl een bekladder bezig was zijn daad te verrichten. De dienders grepen niet in en reden door. In De Telegraaf beklaagden de restauranthouders zich terecht over deze fout.

Ook burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) trok zich het lot van de Joodse horeca-familie aan en zocht contact, maar ook zij was niet bij machten om de aanvallen te stoppen. De vraag is: wat hadden de autoriteiten nog meer kunnen doen? En wat ging er mis? Op andere Joodse plekken in de hoofdstad hebben jarenlang politieposten gestaan. Die hadden een afschrikwekkende werking voor mogelijke aanvallers en terroristen. Begin dit jaar werden ze weggehaald door Justitieminister Dilan Yesilgöz (VVD) en de dreiging blijft. Wel is het zo dat dankzij de politieposten er geen aanvallen zijn geweest op Amsterdamse Joodse doelwitten. Een mooi gegeven.

Bij HaCarmel ontbrak het aan zo’n permanent politiehokje voor de deur. Toegegeven, zoiets is geen fraaie of goedkope oplossing, maar het is wel de meest robuuste, uiterste vorm van beschermen. Meer zichtbare beveiliging had de golf aan aanvallen mogelijk kunnen stoppen en meer rust kunnen geven. Of de gespannen situatie rond zijn restaurant ervoor heeft gezorgd dat Sami Bar-On op 67-jarige leeftijd de dood vond, weet niemand. Feit is wel dat de laatste jaren soms zwaar moeten zijn geweest voor hem en zijn familie. Zij zijn tot het alleruiterste gegaan om HaCarmel draaiende te houden. Of de burgemeester, politie en andere autoriteiten ook tot het alleruiterste zijn gegaan, valt te betwijfelen.

Lees ook:
Honderden mensen gedenken Sami Bar-On, de onverzettelijke eigenaar van HaCarmel
In het kosjere restaurant HaCarmel in Amsterdam hebben enkele honderden mensen afscheid genomen van Sami Bar-On. De restauranteigenaar overleed vorige week tijdens een vakantie in zijn geboorteland Israël. Hij werd 67 jaar. Bar-On en zijn restaurant kregen landelijke bekendheid door een serie aanslagen en bedreigingen. Vorig jaar nog legde een man een nepbom voor de deur. De dader, Hassan N., is daarvoor veroordeeld tot twaalf maanden celstraf, waarvan vier voorwaardelijk. Daarnaast kreeg het restaurant regelmatig dreigtelefoontjes. “Maar Sami boog nooit voor terreur en ging koppig door.”