Hof: Levering F35-onderdelen aan Israël stoppen, Staat in cassatie

Voorlopig mag Nederland geen onderdelen van F53-gevechtsvliegtuigen – beter bekend als de Joint Strike Fighter of JSF – meer doorleveren aan Israël. Dat heeft het Gerechtshof bepaald in een zaak die anti-Israël-groepen tegen de Staat hadden aangespannen. De Staat gaat in cassatie tegen de uitspraak van het Hof.

Uiterlijk zeven dagen na de uitspraak van het Hof moeten de leveringen uit Nederland gestaakt zijn. ‘Israël houdt bij haar aanvallen onvoldoende rekening met de gevolgen voor de burgerbevolking’, schrijven de rechters in hun oordeel. ‘Het Hof oordeelt dat er een duidelijk risico bestaat dat met de F-35-gevechtsvliegtuigen van Israël ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht worden gepleegd in de Gazastrook’. De levering kan pas weer doorgaan als de oorlog voorbij is, zo lijkt het.

Staat in cassatie

Demissionair minister Geoffrey van Leeuwen (VVD) van Buitenlandse Handel laat weten dat de Staat in cassatie gaat tegen de uitspraak van het Gerechtshof. Volgens de bewindsman heeft het Hof er onvoldoende rekening mee gehouden dat het aan de Staat is om zijn buitenlandbeleid vorm te geven. De bewindsman is op dit moment in Brussel. Hij volgt berichtgeving op de voet. Op de website van de Rijksoverheid laat Van Leeuwen weten dat het kabinet de uitspraak van het Hof wel respecteert en die zal uitvoeren.

Het besluit van de Staat om in cassatie te gaan staat los van de situatie in Gaza, laat de minister weten. Nederland dringt aan op een onmiddellijk tijdelijk humanitair staakt-het-vuren en zoveel mogelijk humanitaire hulp aan de noodlijdende bevolking van Gaza. De situatie is zeer zorgelijk. Daarnaast staat vast dat het humanitair oorlogsrecht onverkort van toepassing is. Ook Israël moet zich hieraan houden.

Oorlogsrecht

Eerder hadden PAX, Oxfam-Novib en The Rights Forum een zaak aangespannen tegen de Nederlandse staat. Zij stellen dat Israël het oorlogsrecht schendt in de oorlog tegen Hamas en willen daarom dat er geen F53-onderdelen meer vanuit Woensdrecht naar Israël gaan, omdat die vliegtuigen worden gebruikt in de oorlog. Binnen het JSF-project is Nederland er contractueel aan gebonden om onderdelen, die vaak van derde landen komen, voor de vliegtuigen aan afnemers te leveren.

Mensenrechtenorganisatie Oxfam-Novib is verheugd over de uitspraak in hoger beroep. “Deze positieve uitspraak van de rechter is bijzonder goed nieuws, zeker voor de burgers in Gaza”, zegt Oxfam-directeur Michiel Servaes in een interview met Radio 1. Hij vindt het een belangrijke stap om de Nederlandse regering te dwingen om zich te houden aan het internationaal recht.

Analyse

Het is voor Nederland een tegenvaller dat het geen onderdelen voor F53’s meer kan leveren aan Israël. De uitspraak van de rechter maakt van ons land een onbetrouwbare partner naar Israël en andere afnemers van de F35, een gevechtsvliegtuig dat wordt gemaakt door verschillende partnerlanden binnen het JSF-project. Nederland kan aan afnemers die in oorlog zijn dus niet meer garanderen dat het onderdelen kan leveren. De staat van oorlog van een afnemer is juist het moment waarop onderdelen hard nodig zijn, aldus experts.