‘Israël kreeg delen F35’s met risico op schending oorlogsrecht’

Nederland heeft onderdelen van F35-gevechtsvliegtuigen geschonken aan Israël. Dat gebeurde nadat ambtenaren van Buitenlandse Zaken vooraf zouden hebben gewaarschuwd voor het mogelijke schenden van oorlogsrecht voor Israël. Dit meldt NRC in een artikel. Volgens de krant zou dat Nederland medeplichtig kunnen maken.

JSF

Het gaat om de levering van reserveonderdelen voor de F35, ook wel bekend als de Joint Strike Fighter. Nederlandse bedrijven produceren daar onderdelen voor. Sinds enige tijd levert Defensie de reserveonderdelen aan Israël. Na het uitbreken van de oorlog tegen Hamas, op 7 oktober, besloot het demissionaire kabinet door te gaan met de levering. Dat gebeurde later in oktober.

Bruins Slot en Schreinemacher

De demissionaire minister Hanke Bruins Slot (CDA) van Buitenlandse Zaken en Liesje Schreinemacher (VVD) voor Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel werden midden oktober geïnformeerd over een nieuwe zending van reserveonderdelen, zo verkondigen bronnen binnen de overheid tegen NRC. Ambtenaren van Buitenlandse Zaken waarschuwden daarbij voor de risico’s van schendingen van het oorlogsrecht door Israël.

Over de schreef

Volgens de ambtenaren zou Israël al over de schreef zijn gegaan omdat op dat moment ongeveer 12.000 doelen in de Gazastrook waren gebombardeerd, een gebied waar veel mensen op elkaar wonen. Beide ministers besloten de levering door te laten gaan. Die hoort immers bij de taak van Nederland om alle landen met F35-vliegtuigen van reserveonderdelen te voorzien als zij die bestellen. Den Haag heeft zich daarmee aan de afspraken gehouden.

Niet leveren mag

Nederland mag wel van levering afzien als dat in strijd is met het algemene buitenlandbeleid waarin internationaal recht voorop staat. ‘Na de Israëlische bestelling informeerde de douane bij Buitenlandse Zaken of Nederland de zending van F-35-onderdelen wilde blokkeren, vanwege de oorlog. Juristen op het departement waarschuwden daarop dat er risico’s waren op schendingen van het oorlogsrecht, omdat Israël de F-35’s gebruikt bij de grootschalige bombardementen op Gaza’, aldus NRC.

Amerika

Hoewel de ambtenaren op Buitenlandse Zaken adviseerden om de levering wel door te laten gaan, zouden zij het daar zelf niet mee eens zijn geweest. Volgens bronnen aan de krant zou de levering een politiek gemotiveerde beslissing zijn geweest. ‘Het blokkeren van de levering zou volgens ingewijden grote schade kunnen toebrengen aan de relatie met zowel Israël als de Verenigde Staten’. Dat heeft te maken met de leveringsgarantie door Nederland waar beide landen op vertrouwen.

Schendingen

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken laat aan de krant weten dat er mogelijk extra controles komen na onderzoek of dat wenselijk is. ‘Hierbij zal het Israëlische recht op zelfverdediging en de risico’s op schendingen van het humanitair oorlogsrecht worden meegewogen’, aldus het ministerie. Volgens juristen van mensenrechtenorganisatie Legal Action Worldwide maken zowel Israël als Hamas zich schuldig aan mensenrechtenschendingen als schendingen van het oorlogsrecht.

Lekken

Onlangs ontstond ophef over een brief van rijksambtenaren die daarin afstand namen van de onvoorwaardelijke steun aan Israël die het demissionaire kabinet na de terreuraanval van Hamas op 7 oktober uitsprak. De circa tweehonderd ambtenaren kwamen onder vuur te liggen van onder meer de VVD, die vindt dat zij sowieso gehorig moeten zijn aan de politiek. Ambtenaren heten neutraal te zijn en dienen hun bewindspersonen. Het lekken van de informatie aan NRC over de F35-onderdelen kan in hetzelfde kader worden gezien.