Jacobs’ Chanoeka-toer, dag 8: Arnhem en Elburg
“Een primeur, helaas, voor mijn Chanoeka-toer: ik ben ruim een half uur te laat gekomen in Arnhem. Door een ongeluk op de A12 met heel veel ravage waren twee banen afgesloten en was er stilstaand verkeer, en dus kwam ik te laat! Maar iedereen is blijven wachten. Met veel Joden uit Arnhem en wijde omgeving hebben we in aanwezigheid van burgemeester Kaiser de menora aangestoken en het Maoz Tsoer gezongen. Aan het eind was er een heel spontaan: Osee Sjalom!
Na mijn toespraak kwamen er kosjere erwtensoep en broodjes met vleeswaren tevoorschijn. Ook was er het Joodse cabaret Kwatsch. Ik ben een grote fan van hen. Ik hoop alleen dat iedereen hun typisch Joodse humor kan vatten. Wil je de grollen kunnen vatten, dan moet je wel Joods Nederland kennen en de oude Joods-Nederlandse woorden kennen. Helaas konden mijn echtgenote, mijn trouwe reismaatje dat overal mee is geweest, en ikzelf niet tot het einde blijven, want om half acht sharp moesten we richting Elburg.
Precies op tijd kwamen we daar aan bij de menora die vlakbij de sjoel stond, tegenover de Joodse begraafplaats. Met drie man stond het welkomstcomité ons al op te wachten. Ze waren bezorgd dat ik niet zou komen, maar we waren er. Leuk is trouwens om op te merken dat Blouma (zo heet mijn Chanoeka-tournee-maatje) en ik bijna nooit bij elkaar blijven. Ik spreek met aanwezigen en Blouma doet dat dan weer met anderen. Zo bereiken we samen het dubbele aantal mensen. Want waar we ook zijn, altijd komen mensen naar ons toe met vragen. Joden en niet-Joden. Geweldig!
In Elburg hadden we hetzelfde programma als tijdens de rest van deze week: de toespraak van de burgemeester, het aansteken van de sjamasj, het zingen van het Maoz Tsoer en dan mijn toespraak met – afhankelijk van het publiek – een passende speech en bijhorende mop. Mensen hingen aan mijn lippen. Er zijn altijd vragen na afloop. Het leeft! Ook in Elburg hebben we een mooie Chanoeka-bijeenkomst gehad. Het was de laatste.
De afsluiting van deze Chanoeka-tournee 2013 was geweldig en toonde het nut van die bijna 1.700 kilometer die wij hebben gemaakt. Na afloop van het aansteken gingen we naar de sjoel van Elburg, waar we opnieuw werden onthaald op thee, koffie en soefganiot (ik kan ze bijna niet meer zien! Waarom geen latkes? Vind ik veel lekkerder en bovendien presteer ik het altijd om van die mierzoete jam op mijn pak te krijgen).
Een Joodse man van 76 jaar kwam naar mij toe, nam mijn hand en begon te huilen. “ik ben in Uman geboren. Alleen mijn moeder en ik hebben de hel overleefd. Met de eerste alija zijn we samen naar Israël gegaan, alwaar ik in het Technion als ingenieur heb gewerkt. Ik woon nu al 39 jaar in Nunspeet als enige Jood,“ vertelde hij me. Innig dankbaar was hij dat hij mij mocht treffen. We spraken samen Jiddisj en zijn verleden werd zijn heden. Ik mocht zijn hand vasthouden en zo stonden we daar hand in hand. Het Uman van toen en het Elburg van nu. Beiden met tranen in de ogen. Hij wil graag een keer bij mij komen.
Alleen al om deze verdwaalde Jood te ontmoeten, was het meer dan de moeite waard om de hele week op reis te zijn geweest, bekaf te zijn en veel tanks benzine te hebben verreden. Mijn vriend uit Uman: toda raba. Innige dank. U heeft mijn Chanoeka-tournee gemaakt!
