Lapid en Bennett vormen anti-Netanyahu-regering met onder meer Ra’am

Op de valreep is het acht Israëlische partijen gelukt om samen een regering te vormen zonder Benjamin Netanyahu en zijn Likud-partij. De ‘anti-Netanyahu-regering’ krijgt in de eerste twee jaar Naftali Bennett van de rechts-nationalistische partij Yamina als premier, waarna Yair Lapid van de seculiere middenpartij Yesh Atid het stokje van het overneemt. Vlak voor het verstrijken van de deadline, voor middernacht op woensdag 2 juni, besloot ook Mansour Abbas van de Arabische partij Ra’am om in de coalitie te stappen. Lapid heeft president Reuven Rivlin 35 minuten voor de deadline meegedeeld dat de nieuwe regering er komt.

Bont gezelschap
Als alles doorgaat, dan is Netanyahu na twaalf achtereenvolgende jaren premier af. Met de drie ambtsjaren in de jaren negentig erbij heeft hij dan een kleine vijftien jaar gediend, een Israëlisch record. Het vertrek van Netanyahu is wat de acht beoogde coalitiepartijen bindt. Naast Yesh Atid (17 zetels), Yamina (zeven zetels) en Ra’am (vier zetels) doen ook het linkse Meretz (zes zetels), de sociaaldemocratische Arbeidspartij (zeven zetels), middenpartij Blauw-Wit (acht zetels), middenpartij Yisrael Beitenu (zeven zetels) en het rechtse Nieuwe Hoop (zes zetels) aan de coalitie mee. Samen heeft de nieuwe regeringscombinatie een totaal van 62 van de 120 zetels in de Knesset, het Israëlische parlement.

Deadline gehaald
Zeker 35 minuten voor middernacht, de deadline voor deze formatieronde, en in het bijzijn van Bennett belde Lapid met president Rivlin. “Ik ben vereerd u te kunnen meedelen dat ik erin geslaagd ben een regering te vormen. De regering zal een alternatieve regering zijn in overeenstemming met clausule 13(a) van de basiswet: de regering, en Knessetlid Naftali Bennett zal eerst als premier dienen,” zei Lapid volgens zijn partij. Rivlin: “Ik feliciteer u en de hoofden van de partijen met uw akkoord om een regering te vormen. We verwachten dat de Knesset zo snel mogelijk bijeen zal komen om de regering te ratificeren, zoals vereist.” Daarmee was de zaak voorlopig beklonken.

Vertrouwensstemming
Naar verwachting zal de Knesset de nieuwe regering binnen twee weken goedkeuren en worden dan ook de ministersposten bezet. Maandag zal parlementsvoorzitter en Lidkud-lid Yariv Levin in de vergadering van het presidium officieel notie nemen van de nieuwe coalitie. Hij mag de vergadering over de vertrouwensstemming voor deze regering dan maximaal binnen een week plannen. Uiterlijk 14 juni is dan de vertrouwensstemming. In de tussentijd kan Netanyahu alsnog proberen een stok tussen de wielen te steken van de beoogde regering, stellen deskundigen. Er is een dissident in de Yamina-fractie die al heeft gezegd de combinatie niet te steunen, waardoor het aantal voor-stemmen op 61 komt. Verder is er nog een ander fractielid van die partij die nog twijfelt.

Ministersposten
In de eerste twee jaar van deze regeringsperiode zal Lapid minister van Buitenlandse Zaken zijn, waarna hij het premierschap van Bennett op zich zal nemen. Blauw-Wit-leider Benny Gantz blijft minister van Defensie en Financiën zal gaan naar Yisrael Beitenu-voorman Avigdor Liberman. Gideon Sa’ar van Nieuwe Hoop wordt minister van Justitie, terwijl Yamina’s Ayelet Shaked minister van Binnenlandse Zaken wordt. Lijsttrekker Merav Michaeli van de Arbeidspartij wordt minister van Transport en haar partijgenoot Omer Barlev wordt minister van Openbare Veiligheid. Meretz-leider Nitzan Horowitz gaat Volksgezondheid leiden, terwijl partijgenoot Tamar Zandberg minister van Milieubescherming wordt. Het is nog niet duidelijk welke posten Ra’am krijgt, de kleine islamistische partij van Mansour Abbas.

Tegen Netanyahu, maar dan?
Het is ook nog onduidelijk wat het beleid van de nieuwe ‘anti-Netanyahu-regering’ wordt. De bonte verzameling heeft straks een meerderheid, maar bestaat uit allerlei politieke families en meningen. Het zal aan de nieuwe premier, Naftali Bennett, zijn om de eenheid in de regering te bewaren. Er is één ding dat de acht beoogde coalitiepartners bindt en dat is de afkeer van premier Netanyahu. Met zijn dominante en autoritaire regeerstijl heeft hij in de afgelopen jaren veel vijanden gemaakt. Die keren zich nu tegen hem. Mocht de regering er van komen, dan kan Netanyahu zich focussen op zijn rechtsgang. Momenteel is hij verdachte in drie corruptiezaken.

Politieke impasse
De huidige Israëlische formatie is de vierde in twee jaar tijd. Sinds eind 2018 verkeert het land in een politieke impasse, waarin regeringen vielen en nieuwe verkiezingen telkens geen uitkomst konden bieden. De laatste regering van Netanyahu viel eind 2020 over de begroting, waarna er nieuwe verkiezingen werden uitgeschreven. Deze werden op 23 maart 2021 gehouden en leverde geen duidelijke winnaar op. De Likud-partij van de premier won de meeste zetels en Netanyahu werd formateur, maar kreeg niet genoeg fracties achter zich voor een door hem gewenste rechts-religieuze regering. Yesh Atid-leider Lapid wist Yamina voorman Bennett te verleiden om in te stappen in een anti-Netanyahu-coalitie door hem twee jaar lang het premierschap te beloven. Lapid kreeg in de tweede formatieronde de kans. Die is nu op het nippertje verzilverd.

Lees meer:
Mansour en de zeven dwergen – column Ya’akov Almor
‘Van onze talrijke familiebezoeken aan Nederland, springen bij mijn – inmiddels volwassen – kinderen de herinneringen aan de Efteling boven alles uit. Dat is grappig, want menigeen Israeli waarmee je over zijn bezoek aan Nederland praat, zal op een bepaald moment de Efteling noemen als diens kinderens hoogtepunt. Papier hier, Sneeuwwitje en de zeven dwergen, het Sprookjesbos en de door Duizend-en-een-Nacht geïnspireerde Fata Morgana-boottocht, worden dan vaak genoemd...’