Linguïst: elkaar onderbreken is iets Joods…

De volgende keer als iemand zegt dat je hem of haar onderbreekt, kun je uitleggen dat je niet onbeleefd bent: je bent bezig met ‘zeer betrokken behulpzaam overlappen’.

‘Behulpzaam overlappen’ – dat wil zeggen dat je spreekt terwijl de ander doorgaat met praten – is typisch voor de Joodse stijl van converseren volgens de linguïst Deborah Tannen, en kan een manier zijn om belangstelling en waardering te tonen.

In een bomvolle zaal van de Georgetown University in Washington D.C. knikken en lachen tweehonderd aanwezigen terwijl Tannen voorbeelden geeft van typisch Joodse conversatiepatronen. Tannen (54) is hoogleraar Linguïstiek aan deze universiteit en schrijver van vele zowel wetenschappelijke als populaire boeken, waaronder de bestseller ‘You Just Don’t Understand: Women and Men in Conversation’.

De ‘Joodse manier van converseren’ is geen exacte term: niet alle Joden converseren op deze manier en niet alle mensen die op deze manier converseren zijn Joods, volgens Tannen. Maar het conversatiepatroon dat je ziet bij veel Joden uit New York en omgeving, in het bijzonder bij Joden van Oost-Europese afkomst, verschilt significant van dat van de meeste niet-Joodse Amerikanen uit het Zuiden, Midwesten en Westen van de VS.

In een interview met The Jewish News of Northern California vertelde Tannen over haar analyse van de Joodse manier van converseren. Behalve de ‘behulpzame overlapping’ behoren ook ‘snel spreken, het vermijden van pauzes en een snellere afwisseling van beurten (om te spreken, red.) tussen de sprekers’. In een gesprek tussen Joden vinden de deelnemers het gelijktijdig spreken en het elkaar snel afwisselen niet iets opvallends. Maar stiltes en pauzes worden ervaren als gebrek aan betrokkenheid of interesse.

Maar wie niet aan deze conversatiestijl gewend is, kan zulk ‘actief luistergedrag’ ervaren als onbeleefdheid, verbaal monopoliseren en een gebrek aan belangstelling voor de spreker, aldus Tannen. Dezelfde kenmerken die zorgen voor een goed gesprek binnen de groep, kunnen ongemakkelijkheid en zelfs vijandigheid oproepen in gemengde groepen. Ook is het zo dat iemands persoonlijkheid wordt beoordeeld op basis van zijn of haar manier van spreken. Volgens Tannen is het mogelijk dat negatieve stereotypen van Joden uit New York het resultaat zijn van botsende linguïstische patronen en niets te maken hebben met karakterfouten.

Verschillende manieren van een gesprek voeren tussen stellen waarvan de één Joods is en de ander niet, kan bijdragen aan de aantrekkingskracht, denkt Tannen. Iemand die stiller is kan mysterieus en wijs lijken, terwijl iemand die meer praat duidelijk en intelligent kan lijken. Maar in de loop van de tijd kunnen de verschillen in stijl, in het bijzonder in intieme relaties, tot problemen leiden.

Andere kenmerken van Joodse conversatie zijn een voorkeur voor persoonlijke onderwerpen, abrupte verandering van onderwerp, het niet aarzelen om nieuwe onderwerpen in te brengen en het steeds weer ter sprake brengen van een onderwerp als de ander dit niet meteen oppikt. Joden vertellen ook vaker verhaaltjes in een gesprek, vaak om de beurt.

De linguïst Tannen meent dat het geluid van spreken op een Joodse manier – verandering van toonhoogte, van volume, een overdreven stemgeluid en accent – bezorgdheid en empathie kunnen weergeven en bovendien het gevoel van een gedeelde etnische achtergrond onder Joden versterken.