Ludieke actie voor behoud Etty Hillesumhuis, SP: ‘D66 luistert niet naar bewoners’

Links: Alle de Jong, midden: Tiers Bakker, rechts: Julika Marijn (foto. K. Rijken)

In de Amsterdamse Gabriël Metsustraat en aan het Museumplein kwamen dinsdagavond enkele tientallen mensen in actie voor het behoud van het Etty Hillesumhuis. Het woonhuis van de Joodse schrijfster die in de Sjoa werd vermoord zal mogelijk gesloopt worden, want een projectontwikkelaar wil er meer vierkante meters van maken ‘om eraan te verdienen’. Daarmee gaat dan een pand verloren dat volgens velen eigenlijk een monumentale status moet hebben. Tijdens de actie was een tekst van de schrijfster te horen en waren bewegende beelden te zien. Raadsleden waren ook aanwezig, evenals een actiebusje van de SP. Voor de gevel van het historische pand worden politieke beloftes gedaan.

‘Een icoon van verzet’
Terwijl de schemering valt over het museumplein verzamelen buurtbewoners, activisten en raadsleden zich voor van het voormalige woonhuis van Etty Hillesum. Het kijkt uit op het Amerikaanse consulaat en het Roma-monument van Koko Petalo. Tegen de gevel wordt een groot scherm aangezet. Terwijl de mensen netjes 1,5 meter afstand houden, pakt gemeenteraadslid Tiers Bakker (SP) de microfoon. “We willen Etty Hillesum vanavond weer tot leven brengen en willen dat de sloop wordt tegengegaan, want we willen dat dit cultureel erfgoed niet verloren gaat. Zij is in Nederland en de hele wereld een icoon van verzet.”

Sloopbal in zicht
Als het aan de eigenaar van het Etty Hillesumhuis ligt, gaat een groot deel ervan tegen de vlakte om plaats te maken voor nieuwbouw. Volgens omwonenden, experts en anderen wordt daarmee een stuk Nederlandse geschiedenis weggegooid, want eenmaal vernietigd is vernietigd. Al jarenlang ageren omwonenden tegen de projectontwikkelaar en het stadsdeel Zuid, dat de voorlopige vergunning afgaf die ervoor zorgt dat het gebouw mogelijk kan worden gesloopt. Ook heeft het pand nooit een monumentale status gekregen. Dat komt omdat in de jaren negentig is besloten dat gebouwen in de 19de eeuwse gordel rond het centrum niet monumentaal hoeven te worden. Nu is er een petitie op poten gezet en heeft het CDA raadsvragen gesteld. Haast is geboden, want zodra de sloopbal er tegenaan gaat is het te laat.

(foto: K. Rijken)

‘Het leven is zinrijk’
Een van de voortrekkers van de actie is theatermaakster en actrice Julika Marijn. Zij ontwikkelde een voorstelling over Etty Hillesum. Ook zij benadrukt het belang van het Etty Hillesumhuis en noemt het een ‘heilige plek’. Op het scherm wordt een video van de Joodse schrijfster vertoond met een van haar teksten die door Marijn is ingesproken. “Er zal toch iemand over moeten blijven om te getuigen waarvan getuigen zal moeten worden,” zegt Hillesum. “Een vrede kan alleen een echte vrede worden later, wanneer eerst ieder individu in zichzelf vrede sticht.” De aanwezigen luisteren aandachtig en zijn stil. “Het gaat over onze ondergang en onze vernietiging,” aldus Hillesum over de Jodenvervolging. “Ik vindt het leven zinrijk. Men zou een pleister op vele wonden willen zijn.”

Lieux de Mémoire
De actievoerders zijn er beduusd van en er klinkt een bescheiden maar warm applaus. Een van de mensen in het publiek is raadslid Diederik Boomsma (CDA). Hij stelde eerder schriftelijke vragen aan het college van burgemeester en wethouders over de mogelijke sloop van het historische pand. Vorige week kreeg hij een brief van burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) waarin staat dat het college zelf een oordeel zal vellen over de vergunning. Alles wordt bevroren tot dat oordeel er is. Boomsma voelt zich betrokken bij het Etty Hillesumhuis. “Toen ik op Jonet.nl las dat dit pand zou worden gesloopt, ben ik meteen in actie gekomen. We kunnen en moeten deze vernietiging als gemeente voorkomen. Als het gebouw een monument wordt, kan het niet zomaar gesloopt worden. Je moet zo’n Lieux de Mémoire gewoon behouden.”

‘D66-stadsdeelvoorzitter Sebastiaan Capel heeft niet opgelet. Hij had hier veel sneller moeten ingrijpen.’Tiers Bakker, raadslid SP, Amsterdam

Tweede Anne Frankhuis
SP-raadslid Bakker sluit zich bij hem aan. In tegenstelling tot het CDA zit zijn partij wel in het college. “Wij willen dat het Etty Hillesumhuis een blijvende gedenkplaats wordt die je kunt bezoeken. Wat ons betreft moet het een museum worden.” Hebben we niet al het Anne Frankhuis? “Het wordt tijd voor wat nieuws,” zegt Bakker. “Een fysiek iets zoals een struikelsteen.” De SP gaat zijn ‘uiterste best doen’ om het gebouw een monumentale status te geven. Hoewel de partij in het college zit, is die niet nodig voor de meerderheid. Samen hebben collegepartijen PvdA, GroenLinks en D66 genoeg raadszetels. Volgens Bakker is die laatste partij verantwoordelijk voor dit uit de hand gelopen dossier. Bakker: “D66-stadsdeelvoorzitter Sebastiaan Capel heeft niet opgelet. Hij had hier veel sneller moeten ingrijpen, bewoners hier maar ook in Van Eeghenstraat zijn woest op hem.” [hier zou een grote parkeerkelder komen en moest ook een pand worden gesloopt, maar bewoners kwamen in verzet, red.]

GroenLinks wil gevel sowieso houden
Bakker en Boomsma zijn niet de enige raadsleden, want ook GroenLinks-raadslid Nienke van Renssen is vanavond aanwezig. Zij is langsgekomen om de bewoners en actievoerders een hart onder de riem te steken. GroenLinks is de grootste partij in de gemeenteraad en het college. Kan de raadsfractie voorkomen dat het Etty Hillesumhuis verloren gaat? “We kunnen ervoor zorgen dat het belang van deze plek in het college wordt meegewogen bij de afweging of dit wel of niet als monument kan worden aangewezen. Wat zich hier in de oorlog heeft afgespeeld moet daarin worden meegenomen.”

‘Ik verwacht dat in ieder geval dat de voorgevel overeind kan blijven’Nienke van Renssen, raadslid GroenLinks, Amsterdam

Touria Meliani
GroenLinks heeft het ook al in de gemeenteraad aan de orde gesteld, aldus Van Renssen. De partij levert eveneens de cultuurwethouder, Touria Meliani. “We blijven als raadsfractie in nauw contact met het college en de wethouder. Een motie om de monumentale status af te dwingen behoort tot de mogelijkheden.” Van Renssen, die benadrukt te blijven praten met Meliani. “Ik verwacht dat in ieder geval dat de voorgevel overeind kan blijven. Ik hoop dat we de buitenkant kunnen bewaren en dat het een plek wordt waar we kunnen blijven herinneren.”

9.000 hantekeningen
Na de actie ruimen SP-vrijwilligers de spullen op door die naar het actiebusje te brengen. Er worden wat biertjes opengetrokken en met uitzicht op het Etty Hillesumhuis hopen de omwonenden, experts en raadsleden er allemaal het beste van. In ieder geval gaan hun acties door tot het pand gered is van de ondergang. Twee online petities leverden samen een kleine negenduizend handtekeningen op van mensen die vinden dat het gebouw moet blijven bestaan.

Laatste oordeel
De projectontwikkelaar wil alleen de gevel behouden en wil de rest slopen en verbouwen. Zo kan er volgens de actievoerders nog meer geld worden getrokken uit kostbare en dure woonruimte. Dat mag volgens de SP niet gebeuren, omdat er woningnood is en er al genoeg speculanten in de stad zijn. Het finale oordeel is binnenkort echter aan het Amsterdamse college van burgemeester en wethouders mét daarin SP-coalitiegenoot D66 – de grote afwezige op deze avond. Tussen hoop en vrees, maar met goede moed, keren de actievoerders weer terug naar huis.

Naar aanleiding van dit artikel heeft de D66-fractie in de Amsterdamse gemeenteraad contact opgenomen met de redactie van Jonet.nl. In tegenstelling tot wat de SP beweert, heeft de fractie naar eigen zeggen wel actie ondernomen op het dossier Etty Hillesumhuis. Zo stelde voorman Reinier van Dantzig onlangs ook schriftelijke vragen aan burgemeester Halsema over de zaak. D66 wil dit graag onder de aandacht brengen. De vragen zijn te zien via deze link.


Lees verder:
Gemeente Amsterdam heroverweegt ‘sloopvergunning’ Etty Hillesumhuis

CDA-voorman Diederik Boomsma wilde weten of de gemeente de sloop van het huis waar de Joodse schrijfster tot 1943 woonde kan voorkomen. Volgens het college is dat mogelijk. Burgemeester Halsema en co. zullen versneld oordelen of het pand een monument kan worden. Maar daarover is nog geen zekerheid.

‘Moet de plaquette van het Etty Hillesumhuis straks terug naar Amerika? – gastcolumn Klaas Smelik
‘Er is iets merkwaardigs aan de hand met de manier waarop Nederland omgaat met zijn Joodse verleden. En dit opvallende verschijnsel dateert niet van vandaag of gisteren….’ 

Categorie: |

Home » Nieuws » Ludieke actie voor behoud Etty Hillesumhuis, SP: ‘D66 luistert niet naar bewoners’