Max van Praag – serie Joodse iconen (achtergrond)
In de decennia na de Tweede Wereldoorlog was Max van Praag een van de meest prominente Joodse entertainers in Nederland. Liedjes en radioprogramma’s van hem werden door het grote publiek goed ontvangen. In de Jonet-serie over ‘Joodse iconen van weleer’ wijdt Awraham Meijers vandaag een stuk aan deze bijzondere artiest.
Nee, de radiomakers bij de VARA hadden – we schrijven midden jaren vijftig van de vorige eeuw – in eerste instantie niets moois met het zangduo ‘De Meeuwen’. Want zeg nou zelf; meeuwen staan niet bekend om hun liefelijke gezang. Bovendien was bij het publiek niet bekend wie die zanger en zangeres waren en dat was misschien niet wat je noemt slimme marketing. Er was in die tijd een kinderkoor met de naam ‘De Karekieten’, wat veel complimenteuzer klinkt. Toch waren De Meeuwen – Max van Praag en Annie de Reuver – absolute toppers en heeft de radio de twee uiteindelijk graag geprogrammeerd.
Willy Alberti
Het was eigenlijk bizar dat ‘Hilversum’ niet snel talenten als zodanig herkende, want voor het optreden van ‘De Meeuwen’ had Van Praag samen met Willy Alberti succes als ‘De Straatzangers’. Eigenlijk zagen die twee hun samenwerking als een geintje en probeerden ze anoniem te blijven, want de radiobonzen moesten maar weinig hebben van dit volkse gedoe. Maar het publiek was juist dolenthousiast met platvloerse liedjes als: ‘Vergeet Mij Niet’, ‘Een Zeemanshart’, ‘Op Een Zeemansgraf’ en ‘Aan de Maas,’ waren enorme hits.
Voor de oorlog werkte Max – zijn werkelijke voornaam was Meijer – bij de belastingdienst, maar hield zich in z’n vrije tijd vooral bezig met muziek en zijn cabaretgroep, waarin ook zijn vrouw Sara (Sari) Hornemann zat. De VARA organiseerde in die tijd een talentenjacht. Hij deed mee en won samen met de zanger Bert van Dongen, onder de naam ‘Het Cabaret der Onbekenden, met een ‘parodie op de grote Louis Davids. Nu zijn talent erkend was, zette hij een streep onder zijn werk bij de belastingdienst en begon een carrière als beroepsmuzikant. Een goede keuze, want hij brak al snel door als een succesvol zanger en entertainer.
Onderduik
Dan breekt in 1940 de Tweede Wereldoorlog uit en kan de Joodse Van Praag niet meer optreden. Hij en zijn broer Jaap moeten onderduiken. Hun ouders en zusje zijn door de nazi’s vermoord. Na de oorlog wordt Jaap voorzitter van voetbalvereniging Ajax.
Een paar jaar na de oorlog richt Max een cabaretgroep op treedt op als zanger bij het succesvolle orkest Accordeola, onder leiding van accordeonist Jan Gorissen. Bij dat orkest traden andere fameuze musici en zangers op, zoals de Frans Poptie, Eddy Christiani en Jaap Valkhoff – wie kent niet zijn ‘Hand in Hand Kameraden’?
Het repertoire van de ras-Amsterdammer Van Praag bestond hoofdzakelijk uit vrolijke ongecompliceerde nummers die grote hits werden, zoals: ‘Daar Zijn de Appeltjes van Oranje Weer’, ‘Als ik Tweemaal met mijn Fietsbel Bel’ – nou dan weet je ’t wel. Maar ook zijn nostalgisch repertoire scoorde goed, zoals: ‘Zilveren Draden Tussen het Goud’ en ‘aan het Strand Stil en Verlaten’.
Kibbezoep verschteerder
Het was destijds een min of meer Joodse traditie dat op de vrijdagavonden – het begin van de Sjabbat – kippensoep werd gegeten. Nou was het bekend dat Max een ietwat slepend stemgeluid had, wat het juist interessant maakte. En ja hoor, Max op de radio, de kippensoep op tafel en was het niet vreemd dat hij al snel ‘De kibbezoep verschteerder’ (de kippensoep verpester) als bijnaam kreeg. Dit moet een koosnaampje zijn geweest, want hij was ook en vooral binnen de Joodse gemeenschap erg geliefd.
Een ander bewijs dat Van Praag bijzonder populair was, is een enquête door het NIPO, begin jaren vijftig, waarin wordt gevraagd welke zanger men het liefst hoort. Van Praag werd een goede tweede, achter de beroemde operazanger Beniamino Gigli. Maar hij liep wèl voor op populaire zangers als Bing Crosby en Tino Rossi. ’t Is maar dat je het weet.
Harde werker
Max Van Praag moet een harde werker zijn geweest, want naast optredens en het opnemen van grammofoonplaten, was hij sterk betrokken bij ‘zijn’ Cabaret der Onbekenden’ en was hij de man achter het jaarlijkse Loosdrecht Jazz Concours
In 1964 stopte hij met zijn muzikale loopbaan en opende samen met zijn vrouw Sari en zoon Chiel in Utrecht een platenzaak. Het was een succesvolle onderneming en er werd (dus) uitgebreid. De zaak groeide uit tot een van grootste platenwinkelketens van Nederland. Tot de jaren tachtig, toen de compact disk (cd) de grammofoonplaten verdrong. Max en Sari moesten noodgedwongen hun winkels sluiten.
Max van Praag is op 10 juni 1991 in Hilversum overleden aan de gevolgen van Alzheimer. Sari overleed in Laren op 31 oktober 2003.
Dit achtergrondartikel maakt deel uit van de Jonet-serie ‘Joodse iconen van weleer’, waarin journalist Awraham Meijers de levensloop beschrijft van Joodse beroemdheden die Nederland in de twintigste eeuw heeft gekend, maar die inmiddels in de vergetelheid zijn geraakt.
