Merz in tranen bij heropening synagoge München

De Duitse bondskanselier Friedrich Merz (CDU) kon zijn tranen niet bedwingen tijdens zijn rede in de Reichenbachstraße-Synagoge in München. Bijna 87 jaar na de verwoesting door de nazi’s is deze sjoel in ere hersteld. Merz verklaarde de oorlog aan het antisemitisme, dat in Duitsland voor het zoveelste jaar op rij is gegroeid. Hij betuigde zijn volledige steun aan de Joodse gemeenschappen. 

“Ik wil u zeggen hoe beschaamd ik ben: als bondskanselier van de Bondsrepubliek Duitsland, maar ook als Duitser, als kind van de naoorlogse generatie, als kind dat opgroeide met ‘nooit meer’ als opdracht, als plicht, als belofte,” zei Merz in de synagoge, die zich ook wendde tot schrijfster en literatuurwetenschapper Rachel Salamander. Zij komt uit München en is de drijvende kracht van het renovatieproject.

“U bent opgegroeid als dochter van overlevenden van de Sjoa in een displaced persons camp bij München. En u heeft en een van uw boeken beschreven dat u als kind voortdurend deze ene vraag stelde ‘of dan niemand de Joden had geholpen’,” aldus een snikkende Merz, die zei dat met afschuw moet worden toegegeven dat de overgrote meerderheid dat niet deed. Hij noemde het een wonder dat Joods leven is teruggekeerd in Duitsland.

Knobloch

Merz sprak ook over een plaquette, waarop de namen van de mannen en vrouwen staan die omkwamen bij de brandstichting in 1970 in het Joodse bejaardentehuis. Hij richtte zich tot voorzitter Charlotte Knobloch van Joods Beieren. ​​”Twee van hen waren overlevenden van de concentratiekampen. U, mevrouw Knobloch, kende veel van de bewoners van het tehuis. U kunt vertellen over de verschrikkingen die deze aanval teweegbracht.

De bondskanselier vervolgde: “Sinds 7 oktober hebben we te maken met een nieuwe golf van antisemitisme: in oude en nieuwe gedaantes; openlijk en nauwelijks verhuld; in woorden en daden; op sociale media, op universiteiten en in de openbare ruimte.” Namens de regering beloofde hij er alles aan te doen om ervoor te zorgen dat Joden in heel Duitsland zonder angst kunnen leven, feesten en studeren.

Söder

Ook de Beierse minister-president, Markus Söder (CSU), stond stil bij antisemitisme in Duitsland, dat vele gezichten kent: links, rechts, islamitisch. Hij stond stil bij de Israëlische dirigent die in België niet mag spelen en een Israëlisch wielerteam dat de Vuelta in Spanje niet kan uitrijden. “Als dat de norm wordt, dan is het antisemitisme de norm geworden.” Söder stelde dat kritiek op Israël toegestaan is, maar dat het land op waarde moet worden geschat: ‘Het is de enige democratie in het Midden-Oosten en we delen dezelfde waarden.

Kristallnacht

De synagoge, die in Bauhaus-stijl is ontworpen, werd in 1931 geopend. Al na zeven jaar werd hij verwoest. Dat gebeurde tijdens de Kristallnacht, in november 1938, toen onder leiding van de nazi’s vele synagogen, Joodse winkels en instellingen werden aangevallen. Na de oorlog werd de sjoel wel weer in gebruik genomen, maar pas in de 21ste eeuw werd dit erfgoed pas grondig gerenoveerd en geheel in ere hersteld.

Monument

Op maandag werd de synagoge voor de derde keer geopend. Merz noemde het pand een monument voor de Duitse cultuur. “De Duitse en Europese cultuur is ondenkbaar zonder de Joodse cultuur, het Joodse denken, geloof en de filosofie.” Opnieuw brengt deze sjoel de Joodse veerkracht in Duitsland tot uiting. Merz wees erop dat Joods leven onder druk staat: de politie moet Joden op allerlei plaatsen bewaken.

Restauratie

Het kostte 12,6 miljoen euro om de synagoge te restaureren. In 2013 richtte Rachel Salamander de Synagogevereniging Reichenbachstraße op om het gebouw te redden. Haar doel was om de ‘magische kleur; te herstellen waarmee architect Gustav Meyerstein het ooit verlichtte. De werkzaamheden begonnen in 2021. De sjoel zal dienst doen als locatie voor diensten en religieuze vieringen, zoals bruiloften en bar- (en bat-) mitswa’s.