‘Nazi-oma’ Irmgard Furchner (99) overleden

In Duitsland is Irmgard Furchner op 99-jarige leeftijd overleden. De als ‘nazi-oma’ bekend staande Furchner werd eerder veroordeeld tot twee jaar voorwaardelijk gevang vanwege het medeplichtig zijn aan de dood van Joden in concentratiekamp Stutthof. Het maakt haar verantwoordelijk voor massamoord. Ze werd bekend door haar vlucht uit het bejaardentehuis, vlak voordat ze naar de rechtszaal moest.

Furchner was tussen 1943 en 1945 typiste in Stutthof. Ondanks dat zij ontkende, achtte de rechter in 2022 bewezen dat ze medeplichtig was aan de moord op 10.505 Joden in het kamp. Volgens het Duitse recht waren haar daden nog niet verjaard. Om haar zaak te kunnen winnen, was Furchner in hogerberoep gegaan. Ze kreeg twee jaar gevangenisstraf, zij het voorwaardelijk omdat ze al vast zat.

Vlucht

Een paar jaar voor de uitspraak van de hogere rechter in Leipzig, begon de rechtsgang tegen Furchner, die moest voor komen bij een lagere, regionale rechtbank in Itzehoe, in Schleswig-Hollstein. De ‘nazi-oma’ was op de dag van de eerste zitting niet aanwezig. Algauw bleek dat ze zoek was en per taxi was gevlucht. Er volgde een klopjacht om de oude dame, die vervolgens werd aangehouden.

Wereldnieuws

Door de vlucht van de bejaarde – dat wereldnieuws was – moest de rechtsgang worden uitgesteld. Maar uiteindelijk begon het proces, waar getuigen en nabestaanden hun verhaal deden. De belangrijkste getuige was historicus Stefan Hördler, die in veertien sessies zijn onderzoek naar de gang van zaken in het Stutthof presenteerde. Uit onderzoek bleek dat Furchner de constante lucht van verbrande lijken heeft geroken.

Opzet?

De rechtbank van Itzehoe oordeelde dat Furchner twee jaar voorwaardelijke jeugdgevangenis moest krijgen, maar zij ging dus in hoger beroep. Haar advocaten vroegen zich vijfde Strafsenaat van het Bundesgerichtshof in Leipzig af of bewezen kon worden dat ze opzettelijk had gehandeld. Volgens ken kon niet worden aangetoond dat zij echt wist wat er in het kamp gebeurde. Bovendien verschilde haar werk als typiste niet wezenlijk van haar vorige baan bij een bank. Vanuit haar standpunt voerde zij ‘neutrale acties’ uit.

Mentale steun

De hogere rechters volgden de argumenten van Furchner niet. Net als de rechter in Itzehoe oordeelden zij dat de dame indertijd ‘mentale ondersteuning’ heeft gegeven aan de moorden door haar bereidheid om de leiding van het concentratiekamp te dienen. Zo ging bijna alle correspondentie van het kamp via het bureau van de stenograaf. Dat maakt Furchner medeverantwoordelijk voor de massamoord.

Eerder gestorven

Furchner stierf vorige maand op 99-jarige leeftijd, maar het Duitse Openbaar Ministerie heeft haar dood nu pas bekendgemaakt. Mogelijk om onrust of verering van neo-nazi’s te voorkomen. Stutthof, dat nabij het Poolse Gdansk ligt, was een gruwelijk concentratiekamp. Tussen 1939 en 1945 zaten daar circa 110.000 mensen uit 28 landen gevangen. Ook waren er 39 subkampen. Bijna 65.000 gevangenen overleefden het niet, onder wie 10.505 Joden.