Onschuld – column Raya Lichansky

Mijn geliefde levenspartner is jonger dan ik en werkt nog bijna voltijd als verpleegkundige, compleet met avond- en nachtdiensten. Dat betekent dat ik, ruimschoots gepensioneerd, nogal eens ’s avonds alleen thuis ben. Dan scroll ik door de lijst televisieprogramma’s – vaak documentaires en Britse dramaseries – die ik heb opgenomen en kies iets waar M. naar alle waarschijnlijkheid niet aan toe zal komen.

Een paar weken geleden zond de EO in de serie 2Doc ‘Innocence’ uit, een documentaire van de Israëlische filmmaker Guy Davidi waarin hij, zoals de EO dat verwoordt, ‘op gevoelige wijze het drama van het Israëlische militarisme portretteert, ditmaal voor de jongeren die collectief worden klaargestoomd om te vechten voor hun vaderland.’

Deze nuchtere omschrijving geeft niets prijs van de inhoud van de film. In ruim anderhalf uur word je als kijker deelgenoot van de verhalen van jongeren in Israël die niet in dienst wilden, maar toch onder de wapens gingen en het leven lieten. De regisseur brengt de dilemma’s waarmee de jonge rekruten in spe worstelen, achttien, negentien, twintig zijn ze pas, zó indringend in beeld dat ik vanaf het begin op de punt van mijn stoel zat.

Home video’s van momenten uit hun kindertijd, begeleid met door acteurs ingesproken dagboekfragmenten en handgeschreven brieven en beelden van het harde leven in het leger worden naadloos met elkaar verweven. Wiens postume stem je hoort – is het Doroni, of Halil, misschien wel Ron? – doet er niet toe, maar wat ze te zeggen hebben over hun angsten en dromen, waar ze troost in vinden en hoe ze zichzelf moed proberen in te spreken, het maakte diepe indruk op me.

Dat prachtige jongetje Zohar met zijn expressieve serieuze smoeltje dat met zijn kleuterklasgenootjes tekeningen maakt van soldaten, Ella van tien die een uniform aanpast en voelt hoe het is om een wapen vast te houden; kinderen die op tanks mogen ‘spelen’ met schiettuig en hun zachte wangen besmeren met camouflageschmink, het zijn beelden die op mijn netvlies gebrand staan. Zo jong nog, en al zo deel van de strijd.

Van een afstand bezien wordt alles wat er in Israël gebeurt gekleurd en overschaduwd door het Israëlisch-Palestijnse conflict, ‘hamatsav’. Maar van de keren dat ik er was, nu alweer heel wat jaren geleden, herinner ik me ook dat diezelfde toestand in wezen niets bijzonders was, gewoon een deel van het dagelijkse leven. Je hebt ermee te dealen, en dat doe je dan ook.

Door ‘Innocence’ kreeg ik een andere kijk op die bizarre vanzelfsprekendheid van altijd op je hoede moeten zijn en de verantwoordelijkheid voor veiligheid die op de schouders van jongens en meisjes rust. En dat gepaard aan de enormiteit van het lot van die onschuldige jonge mensen en het onpeilbare verdriet van hun ouders. Die keiharde realiteit heb ik niet eerder zo huiveringwekkend dichtbij gevoeld.

Voor wie ‘Innocence’ gemist heeft: de film is nog een dag of tien online te zien.
Ik ga hem nog eens bekijken, maar nu samen met M.

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.