Ophef over haakneus in Vlaams woordenboek voor gebarentaal

YouTube

In Vlaanderen is ophef ontstaan door de ontdekking dat het woord ‘Joods’ in het Vlaamse woordenboek voor gebarentaal uitgebeeld door een haakneus te maken. Het omstreden gebaar is op video’s te zien in het digitale woordenboek voor gebarentaal van de Universiteit Gent (ook wel UGent genaamd) en is op YouTube gezet. Israëlische media hebben de video opgepikt en er een punt van gemaakt. De grote neus geldt als een oude antisemitische stereotypering. Toch zal het gebaar niet worden aangepast, zo melden de samenstellers van het woordenboek.

Vijf keer ‘Joods’
Via het persagentschap JTA verscheen het nieuwtje in onder meer de Jerusalem Post en The Times of Israel. Er wordt schande van gesproken. Bij het woord ‘Joods’ staan vijf verschillende video’s. Daaruit blijkt dat het woord kan worden uitgebeeld door over de kin te strijken en daarmee een baard uit te beelden, door met de vingers pijpenkrullen te laten zien, of door met de vinger over de neus te gebaren. In dat geval wordt er een lange neus of een grote neus gemaakt, een antisemitisch beeld voor Joden.

Antisemitisch cliché
“Die met de haarlokken is aanvaardbaar, hoewel misleidend,” verklaart Menachem Margolin van The European Jewish Association aan de Vlaamse krant De Morgen. “Die laatste twee video’s, waarbij ze een gebaar van een grote en gehaakte neus gebruiken om een Jood te definiëren, zijn gewoon racistisch en vernederend voor Joden.” Ook N-VA-parlementariër Michael Freilich is niet te spreken over de ontdekking. “Het is een eeuwenoud en achterhaald antisemitisch cliché. Dit soort stereotypering is er écht over”, stelt Freilich op VRT Nieuws. “Ik hoop dat de UGent dit zo snel mogelijk veroordeelt en rechtzet, maar vooral intern bekijkt hoe dit is kunnen gebeuren.” 

Geen verandering
Maar de UGent is geenszins van plan om het omstreden gebaar aan te passen of te verwijderen. De universiteit wijst erop dat het woordenboek het resultaat is van onderzoek door het Vlaams Gebarentaalcentrum. Onderzoekers van Vlaamse universiteiten, waaronder de UGent, waren alleen betrokken bij het ontstaan van het woordenboek. Wel heeft de universiteit online ruimte gegeven voor de lexicon.


Begrip
Onderzoeker Lisa Rombouts van het Vlaamse Gebarentaalcentrum zegt begrip voor de klacht uit de Joodse gemeenschap. “We begrijpen dat sommigen aanstoot kunnen nemen aan het gebaar.” Het teken is echter niet nieuw, aldus Rombouts. “Wij vinden geen gebaren uit, we beschrijven en publiceren ze alleen in het woordenboek. Het is de oudste variant van het gebaar voor ‘Jood’ of ‘Joods’. De Amerikaanse variant wordt veel vaker gebruikt. Dat is een gebaar met een referentie naar de kin en dat is ook het gebaar voor Israël. Het is neutraler, zonder visuele kenmerken.”

Labels
Wel komen er binnenkort labels bij ieder gebaar waarmee de bezoekers van het woordenboek de context en stijl van gebaren kunnen zien en begrijpen. Zo hoopt het Vlaamse Gebarentaalcentrum op te komen voor oude woorden, maar wel een uitleg te bieden mensen die de gebaren willen gebruiken of leren kennen. Rombouts: “Het woord ‘neger’ staat nog altijd in Van Dale, maar er wordt bij vermeld dat het om een verouderd woord gaat met negatieve connotaties. Daar willen we ook naartoe met het Vlaamse Gebarentaalwoordenboek.”  

Lees ook:
Carnaval in Aalst ‘pakt uit’ met stereotypen over Joden op praalwagens

Tijdens de carnavalsoptocht in de Vlaamse stad Aalst zijn zondag twee praalwagens gebruikt die verwijzen naar stereotypen over Joden. Op een roze voertuig stonden twee grote Joden met bontmutsen, pijpenkrullen en lange neuzen. En op een andere wagen stonden dansers op geldkisten. 

Categorie: |

Home » Nieuws » Ophef over haakneus in Vlaams woordenboek voor gebarentaal