Oratorium in Hebreeuws betovert Amsterdams publiek

In het Koninklijk Concertgebouw werd afgelopen dinsdag Het redden van Israël door Esther opgevoerd, een oratorium in het Hebreeuws. Het stuk van Cristiano Giuseppe Lidarti en Jacob Raphael Saraval werd gebracht door het Jewish Amsterdam Chamber Ensemble en stond onder leiding van Imri Talgam. Een reportage van deze bijzondere avond in de hoofdstad.
“Dit was echt een geweldig spektakel, zeer indrukwekkend op alle niveaus,” zei Yaron, een Israëlische wetenschapper en muziekliefhebber die in Amsterdam woont. Hij bezocht de opera samen met zijn vrouw, dochter en enkele Europese expatvrienden, met wie ze doorgaans naar opera’s van Mozart of Puccini gaan. “Voor het eerst konden wíj een opera verstaan en onze vrienden niet!” zei Yaron.
Verrassend
De combinatie van een authentieke barokke compositie en instrumentatie met zang in het Hebreeuws was verrassend en fascinerend. Vanaf het begin was duidelijk dat de achttiende eeuwse schrijver van het libretto, rabbijn Jacob Raphael Saraval uit Mantua en Venetië, de aanwezigheid van God centraal wilde stellen in het oratorium.
Herondekt
De noten – partituur – van de oorspronkelijke compositie werden in 1998 herontdekt door Israel Adler van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Hij deed dat in de bibliotheek van de Universiteit van Cambridge. Het libretto, zonder muziek, maakt al eeuwenlang deel uit van de collectie van de bibliotheek Ets Haim in Amsterdam, die het ook online beschikbaar heeft gesteld. De wereldpremiere was in 2000.
Koning
Ondanks de titel, Het redden van Israël door Esther, werd duidelijk dat de ‘Koning der koningen, de Almachtige God’ – de eerste woorden van het stuk – Israël heeft gered. Lidarti was in de achttiende eeuw eeuw erg actief in Amsterdam en staat bekend om zijn composities voor de Portugees-Israëlitische Gemeente (PIG). In dit stuk wordt gezongen: “Zingt aan God, alle levenden.” In de Megillat Esther wordt God niet expliciet genoemd.
Besnijdenis
Rabbijn Saraval schuwde het echter niet om een erotisch duet tussen Esther en Ahasveros, in poëtisch Hebreeuws, op te nemen in zijn tekst. Opmerkelijk is ook dat de rol van Esther wordt vertolkt door de mannelijke sopraan Maayan Licht. Tijdens een optreden in Pauw & Witteman grapte Licht ooit dat hij zijn talent en unieke stem te danken heeft aan een besnijdenis die mislukte.
Talent
Door zijn bijzondere stem en virtuoze beheersing van indrukwekkende coloratura-technieken is Maayan Licht een opkomend talent in de wereld van opera en klassieke muziek. Hij werd ceremonieel ‘bekroond’ als Esther met een sprankelende diadeem aan het begin van het stuk, en wist er een geestige uitvoering van te maken, die het publiek constant liet glimlachen en regelmatig aan het lachen bracht.
Applaus
Elk onderdeel van het oratorium werd beloond met enthousiast applaus, en het geheel werd afgesloten met meerdere ovaties en een paar korte toegiften. De precieze details van hoe Israël werd gered, worden niet expliciet weergegeven in dit muzikale Purimshpiel. De tekst belooft dat rechtvaardigheid zal overwinnen, dat de ‘slechteriken’ uiteindelijk zullen ondergaan ondanks hun hoogmoed, en dat de tijd voor vergelding nabij is.
Humor
De ‘slechteriken’ [ansjee resja, red.] werden op humoristische en spottende wijze bezongen door sopraan Michal Bitan, wat ded denken aan andere traditionele Purimshpiels. Haman betreurt vervolgens zijn val van macht en de vernietiging van zijn hoop om de Joden uit te roeien. De uitvoering in het Concertgebouw werd ook bijgewoond door het VVD-Tweede Kamerlid Ulysse Ellian.
Toestemming
Gezien de kwaliteit van de compositie en uitvoering, die van het Oratorium van Esther een bijzondere ervaring en uniek Purimshpiel maken, zijn er al hoopvolle geluiden om er een jaarlijkse Amsterdamse Poerimtraditie van te maken. Er waren geen veiligheidsproblemen of incidenten met anti-Israël-activisten. Ook heeft de directie van het Koninklijk Concertgebouw het concert zonder meer toegestaan.
Dit stuk werd geschreven door gastredacteur Daniel Kennemer.
Waardeert u dit artikel?
Doneer hier dan een klein bedrag. Jonet.nl is een journalistiek platform dat zonder giften niet kan bestaan. Wij danken u bij voorbaat.
Wil je meer informatie of een hoger bedrag doneren? Ga naar jonet.nl/doneren