Stop de aanvallen op ‘4 mei’ – gastcolumn Leonard Ornstein

De situatie in Gaza en de nationale dodenherdenking op 4 mei worden op een oneigenlijke manier met elkaar verknoopt, vindt parlementair journalist Leonard Ornstein. Ook door Trouw-columnist Jamal Ouariachi, die de aanval lijkt te hebben geopend op alles wat Joods en Israëlisch is.

Rudolf van Baarle, Steven Bastiaans, Wiet Dijkman, Lodewijk van Duuren, Nies den Engelsen, Piet Fleurke, Piet van Gils, Kees de Graaff, Jo Hagedoorn, Jan van der Laan, Arthur Martens, Jan de Mildt, Herman Mooij, Theo Mooij, Joost van de Mortel, Jan Nauta, Eef Overeem, Jan Penning, Willem Santema, Joop Spits, Henk Uittien, Frits Vogel, Douwe Werkman: 23 mannen die hun verzetswerk voor Trouw met de dood moesten bekopen. Allen gefusilleerd bij Kamp Vugt op 9 en 10 augustus 1944.

En dan waren er nog de twaalf drukkers van Trouw, ook een zeer gevaarlijke klus, die werden opgepakt in de oorlog. Zij werden niet doodgeschoten, maar ‘doorgezonden’ naar concentratiekampen. Tien van hen vonden daar de dood.

Moed

Aan deze mensen dankt columnist Jamal Ouariachi dat hij in vrijheid zijn column ‘Voor mij geen dodenherdenking dit jaar, de hypocrisie is immens’ (Tijdgeest, 25 april) kon schrijven in Trouw. Jonge mannen die bij het opzetten en overeind houden van een verzetskrant hun principes nakwamen. Abrupt eindigden hun levens. Herdenken is een manier om dierbare doden te eren en om hun moed in herinnering te roepen. Zijn column waarin hij zegt dodenherdenking een jaartje over te slaan vanwege de ‘immense hypocrisie’ van de Nederlandse overheid die ‘genocide steunt’, is een belediging van al die verzetsmensen.

Möring

Wat fijn dat het al die jaren vóór 4 mei 2025 zo goed ging in de wereld dat hij toen wel kon meedoen aan dodenherdenking. Zoals schrijver Marcel Möring onlangs al fijntjes liet weten (‘Ook aardige en lieve mensen kunnen antisemitisch zijn’, Opinie 11 april) zijn er voor wie humaniteit en vrede hoog in het vaandel dragen de afgelopen jaren genoeg ándere plekken op de wereld geweest waar grote woorden op geplakt kunnen worden als genocide, onderdrukking of kolonialisme.

Hechte band

Ouariachi gaat vol op het orgel: ‘Buikpijnverwekkend schaamteloos’ zou Nederland ‘de genocide’ steunen. Bedenk wel, na het (laten) uitmoorden, evenals het meehelpen daaraan, van Nederlandse Joden heeft Nederland een ereschuld. 102.000 onschuldige Joodse Nederlanders werden vermoord. Israël is de erfgenaam van de gedeporteerde en vermoorde Joden.

Nederland heeft daarom na de Tweede Wereldoorlog een hechte band met Israël opgebouwd. Nog afgelopen donderdag bood de Amsterdamse burgemeester Halsema haar excuses aan. Ouariachi schrijft daar nodeloos denigrerend over. In mijn ogen zijn die excuses waardevol.

Tachtig jaar

Eén keer per jaar staan we twee dagen stil bij het grote leed van de Tweede Wereldoorlog. 4 mei heeft een nationaal karakter, het gaat over Nederlandse slachtoffers. Op de Dam op 4 mei hebt u daarom de afgelopen tachtig jaar nog nooit een buitenlandse spreker gezien. Nederland loopt niet zo te koop met zijn nationale identiteit, maar dat wil niet zeggen dat die niet bestaat.

Orders

Columnist Ouariachi stelt het voor alsof een comité onder leiding van de koning of premier Schoof van bovenaf orders uitdeelt hoe en wat we moeten herdenken. Maar je kunt niet beweren dat het Nationaal Comité 4 en 5 mei over de hoofden van de Nederlanders dodenherdenking en Bevrijdingsdag organiseert. De Tweede Wereldoorlog wordt massaal herdacht op de Dam en op honderden plaatsen in het land. Jong en oud gaat daar heen uit vrije wil. We leven niet in Noord-Korea waar iedereen met een vlaggetje in de hand moet wapperen. Er is een waaier aan grote en kleine herdenkingen bij monumenten op 4 mei. In buurten en straten die samen herdenken en ‘oorlogsherinneringen’ doorgeven.

Overal in het land hangt de vlag (vrijwillig) halfstok. Een dag later zijn er bevrijdingsmaaltijden, één grote, dansende menigte bevolkt de veertien Bevrijdingsfestivals.

Niet besmeuren

Laat dat intieme moment waarop we onze slachtoffers eren niet besmeuren. Dump hen niet op de mestvaalt van de geschiedenis. Want dat doet Ouariachi door de nationale dodenherdenking te boycotten. Hij is niet de enige. In Den Haag organiseren ambtenaren en oud-diplomaten een alternatieve herdenking voor de slachtoffers in Gaza. Stop de aanvallen op de Nationale Herdenking. Mijns inziens worden de situatie in Gaza nu en de herdenking van de moord op zoveel onschuldigen ruim 80 jaar geleden op een oneigenlijke manier met elkaar verknoopt. Er zijn nog 364 dagen om stil te staan bij andere oorlogen en slachtoffers.

Gematigde stem verliezen

Verschrikkelijk is de ellende in Gaza. De vele slachtoffers, Palestijnen én Israëliërs, gaan ieder mens aan het hart. Net als de mensonterende gijzeling van onschuldige burgers. Gematigde stemmen in beide kampen zijn helaas aan de verliezende hand. Journalisten, Palestijnse en Israëlische, betalen een hoge prijs voor het tonen van de waarheid.

Nieuwspoort

Hoort/ het vrije woord/ bedreigd vermoord/ brengt in de nood/ zijn vechters voort/ tot aan de dood. Woorden op een bronzen plaquette aan de muur van de Tweede Kamer. Perscentrum Nieuwspoort organiseert ieder jaar zijn eigen herdenking voor omgekomen journalisten in de Tweede Wereldoorlog. De indrukwekkende zinnen op het monument zijn tijdloos. Oorlog en de daarbij behorende gruwelen zijn dat helaas ook.

Dit jaar heb ik de eer om namens de huidige parlementair journalisten een krans te leggen. Daarna houden we één minuut stilte. Die minuut zal ik zeker denken aan de 23 van Trouw, en aan alle omgekomen ‘strijders van het vrije woord’. De gevallen collega’s van de verzetskranten Het Parool, Vrij Nederland en Trouw zullen we niet vergeten.

Mijn verzoek aan Ouariachi: wees moedig en neem deel aan de dodenherdenking uit respect voor de verzetsmensen van zijn krant Trouw. Of neem anders tenminste twee minuten stilte in acht.

Dit artikel verscheen eerder in dagblad Trouw.