Synagoge Winterswijk officieel overgedragen aan particuliere stichting

De Stichting Winterswijkse Synagoge heeft haar huis van samenkomst en het erachter gelegen mikwe overgedragen aan de particuliere Stichting Cultuurbehoud Achterhoek. Met de overdracht geeft de Joodse gemeenschap de sjoel uit handen, maar daardoor is die wel gered voor de toekomst. Dat komt omdat de gemeenschap in Winterswijk nog slechts uit tien mensen bestaat. Daarentegen is de synagoge nog erg actief en heeft die naast een religieuze ook een grote educatieve functie. De nieuwe eigenaar garandeert dat de synagoge ook in de toekomst haar functie – ook religieus – kan blijven houden.

“Dit gebouw is voor ons de essentie,” zei bestuurslid Jik Nihom van de Stichting Winterswijkse Synagoge tijdens de overdracht van de aan de Spoorstraat. In een volle sjoel vond zondag de officiële overdracht plaats. Directeur Emile Schrijver van het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam vertelde over het belang van  Joods erfgoed. Dat varieert van de zorg voor objecten die geacht worden het waard te zijn om te behouden tot het gelegenheid geven om contact te maken met de traditie: “We zijn er nog, we doen het nog, onze gemeenschap is nog te vinden.” Volgens hem wordt er met de Winterswijkse overdracht ‘belangrijk werk verricht’.

Voorzitter Miriam Schwarz van de Joodse Gemeente Winterswijk overhandigde aan Anne Joldersma van de Stichting Cultuurbehoud Achterhoek de grote sleutel van het gebouw. Ook ontving Joldersma een ingelijste bouwtekening van de hand van de architect uit 1888. “Laat deze sjoel de herinnering levend houden en een krachtige waarschuwing zijn in het heden, met een boodschap naar de toekomst,” zei ze. “Een plek van samenkomst, waar geleerd wordt.”

De nieuwe eigenaar garandeert dat de sjoel ook in de toekomst haar functie kan blijven houden. Die garantie was bij de officiële overdracht op zondag zichtbaar. Zo omringen steigers momenteel de buitenkant van het rijksmonument, omdat er inmiddels een broodnodige opknapbeurt aan de gang is. Ook de binnenkant wordt aangepakt. Aan een plan voor een uitgebreidere renovatie en modernisering wordt nog gewerkt. De nieuwe eigenaar zal samen met de Stichting Winterswijkse Synagoge inhoud geven aan de cultuurhistorische waarde van het gebouw.

Rijksmonument
De overdracht van eigendom volgt op de jarenlange daling van het aantal leden van de Joodse gemeenschap in Winterswijk. De gemeente telt nog maar een handjevol mensen, te weinig om de jaarlijkse lasten van het noodzakelijke onderhoud te kunnen dragen. Het synagoge-complex is in zijn geheel een rijksmonument. SCA wordt alleen eigenaar van de sjoel en het mikwe, want de bijbehorende woning en het schoolgebouw zijn privébezit. De begraafplaats is van de lokale Joodse gemeente en het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK). Die laatste heeft zijn fiat gegeven voor de overdracht aan SCA.

Eén euro
Voor een symbolisch bedrag van één euro ging de synagoge van de hand. SCA staat garant voor een langjarig, professioneel beheer, aldus de synagoge-stichting in een persbericht. De nieuwe eigenaar zorgt ervoor dat de synagoge kan blijven bestaan. Het gebouw is in 1984 gerestaureerd, maar is inmiddels dringend toe aan een ingrijpende onderhoudsbeurt. Die moet ervoor zorgen dat de synagoge ook de komende decennia zijn culturele functie volop kan uitoefenen en het Joodse verhaal van Winterswijk blijvend wordt verteld. Mogelijk kan er in de toekomst weer een sjoeldienst op sjabbat of een van de Joodse feestdagen worden gehouden.

De eigendomsoverdracht in 2021 markeert volgens bestuurslid Jik Nihom opnieuw een bijzonder punt in de geschiedenis van de synagoge van Winterswijk. Die punten bestaan uit de verschillende jaartallen: de ingebruikname in 1889, de hernieuwde ingebruikname na de verwoestende Tweede Wereldoorlog in 1951 en de erkenning als rijksmonument en na de restauratie in 1984.

Lees meer:
Synagoge Winterswijk gered door overname Stichting Cultuurbehoud Achterhoek
De synagoge van Winterswijk, die al jaren kampt met krimp, krijgt een nieuwe eigenaar. Die garandeert dat dit gebouw voor de Joodse gemeenschap van Winterswijk ook in de toekomst zijn functie als synagoge behoudt, en wordt in de exploitatie bijgestaan door de stichting Winterswijkse Synagoge (SWS). Die wordt verantwoordelijk voor de toegankelijkheid van het pand. Vrijwilligers verzorgen de rondleidingen in en rond het synagoge-complex, evenals het culturele aanbod, zoals lezingen, cursussen en muziekavonden.