Voormalig Joods bejaardenhuis in Groningen krijgt 38 Stolpersteine

Bij het voormalige Joods bejaardentehuis Beth Zekenim in de binnenstad van Groningen komen 38 Stolpersteine te liggen. De herdenkingssteentjes voor de Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog worden op 2 mei onthuld in aanwezigheid van burgemeester Koen Schuiling en vele nabestaanden.

In het voormalige bejaardentehuis Beth Zekenim konden ouderen uit de Joodse gemeenschap hun oude dag doorbrengen in hun eigen omgeving. Aan het begin van de oorlog wonen er in Beth Zekenim 38 bejaarden en drie personeelsleden. Onder hen is ook Rosalie Alida Mozes, de directrice van de instelling. Dat blijkt uit documenten van de Duitse bezetter.

Hoewel velen van hen slecht ter been of ernstig ziek waren, zijn alle bewoners en medewerkers van het tehuis in 1943 afgevoerd naar het doorgangskamp Westerbork. Daarna zijn zij op transport gezet naar Sobibor. Geen van hen heeft de oorlog oorlog overleefd. Tijdens de bezetting deed het pand nog korte tijd dienst als Joods ziekenhuis. Maar op 8 december 1943 zijn ook deze bewoners naar concentratiekampen gestuurd.

Historische waarde
Het pand aan de Schoolholm is gebouwd in 1931, naar een ontwerp van de Groningse architecten Jan Kuiler en Lucas Drewes, schrijft de Geschiedenisbibliotheek van Groningen. Op dat moment onderhoudt de Stichting Beth Zekenim al een Joods bejaardentehuis in in de stad, maar Jozef Juda Gerzon en zijn broer Levie Lazarus maken zich sterk voor nieuwbouw. Jozef is secretaris van de stichting en Levie is eigenaar van het modehuis Gerzon in Amsterdam. Levie raakt enthousiast voor de nieuwbouwplannen en ondersteunt die met 25.000 gulden. Op 16 november 1932 is de officiële opening van het nieuwe bejaardenhuis.

Na de oorlog heeft het pand verschillende functies en uiteindelijk wordt het omgebouwd tot een complex met luxe appartementen. In 2016 neemt Woldring Verhuur Groningen het beheer ervan over. Als de nieuwe eigenaar het donkere verleden van het gebouw ontdekt, neemt de bedrijfsleiding zich voor de historische waarde te behouden. In samenwerking met Synagoge Groningen en de Stichting Stolpersteine Schilderswijk Groningen is onderzoek gedaan naar de identiteit van alle bewoners van Beth Zekenim. Ook is geprobeerd hun verhalen te achterhalen. Dat meldt Synagoge Groningen op zijn website.

Alle slachtoffers van wie de identiteit bekend is, krijgen een Stolpersteine. De struikelsteentjes komen te liggen op het vernieuwde voorplein van het gebouw. Bij de onthulling op 2 mei worden de namen van de 38 Joodse slachtoffers voorgelezen. Burgemeester Koen Schuiling van Groningen en nabestaanden van de vermoorde Joodse bejaarden zijn bij de plechtigheid aanwezig.

Beeld: Het bestuur van Beth Zekenim, vermoedelijk rond 1934. Foto: P. Kramer, Groninger Archieven

Lees ook:
Stolpersteine gelegd in Heerenveen, Delfzijl en Alphen aan den Rijn
Er zijn weer Stolpersteine in Nederland gelegd. De Duitse kunstenaar Günter Demnig ging dit keer naar Heerenveen en Alphen aan den Rijn om struikelstenen in de grond te slaan voor het voormalige woonhuis van in de Sjoa vermoorde Joden. Verder was hij in het Groningse Delfzijl om drie stenen te leggen. Het gaat goed met de steentjes: eerder kondigde het Gouds Metaheerhuis al aan dat er eind 2022 zeker 46 stenen worden bijgelegd in Gouda.