De boerka: zichtbaar of onzichtbaar?
‘Het kabinet heeft het dragen van gezicht bedekkende kleding beperkt verboden. Hiermee worden de boerka en nikab bedoeld. De wettekst viseert alle kledij in publieke toegankelijke plaatsen “die het gezicht volledig, dan wel grotendeels bedekt”. Deze maatregel wordt neutraal verantwoord in termen van openbare orde en veiligheid. In de kern gaat het minister Plasterk van Binnenlandse Zaken dus om veiligheid. Je moet elkaar kunnen aankijken. En je moet kunnen nagaan of er geen kwade bedoelingen onder een kledingstuk zitten. Het is een uitgekleed wetsvoorstel, een wetsvoorstel dat in mijn ogen veel verder had mogen worden ingevoerd om andere redenen.
Tijdens een uitermate geslaagde bijeenkomst van het Els Borst Netwerk, afgelopen zaterdag, werd door Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven (D66) gevraagd welke vrouw mij politiek inspireert. Natuurlijk staat Els Borst met haar uitspraak “De politiek is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten.” op ons beider lijstje. Van Veldhoven gaf als extra voorbeeld dat haar oma, vrouw van de hoofdonderwijzer uit een klein Brabants dorpje haar inspireerde. Als enige vrouw liep zij heldhaftig rond in een broek. In dat dorp, in die tijd ongekend. Aletta Jacobs staat bovenaan mijn lijstje. Zij was de eerste vrouw die zich probeerde te plaatsen op een politieke kieslijst. Haar verzoek in 1886 aan de gemeenteraad van Amsterdam om haar op de kieslijst te plaatsen werd geweigerd. Hiermee begon haar strijd om vrouwen dezelfde politieke rechten te geven als mannen. Het feminisme werd geboren. Als president van het landelijke bestuur van de vereniging voor vrouwenkiesrecht organiseerde Aletta in 1916 de vrouwendemonstratie in Den Haag waardoor vrouwen in 1917 passief kiesrecht en in 1919 actief kiesrecht kregen. Een Joodse vrouw plaveide de weg voor onze huidige vrijheid en emancipatie. Zeer inspirerend!
Een eeuw lang hebben we gestreden voor gelijke rechten. In 1994 is de Algemene Wet Gelijke behandeling er eindelijk gekomen. Wat me opvalt is dat het Nederlandse feminisme op een bepaald punt is blijven steken. Het Els Borst Netwerk is dan ook op gericht dat de man-vrouwverhouding op veel plekken, vooral hoge functies, te verbeteren. Enkele conclusies van de Els Borst bijeenkomst: Vrouwen dringen wel door tot de arbeidsmarkt, maar hebben nog steeds geen macht. Nederlandse vrouwen houden er wel geëmancipeerde opvattingen op na, maar bekleden geen hoge posities. Nederlandse vrouwen zijn intelligent en gekwalificeerd genoeg om de top te bereiken, maar ze onderschatten zichzelf. Verder valt op dat de Nederlandse vrouwen die het wel ver hebben geschopt, alleen aan hun eigen hachje denken. Ze zouden andere vrouwen moeten stimuleren ook te streven naar een toppositie!
Er werd tijdens de netwerkbijeenkomst met geen woord gerept over vrouwen met een andere culturele achtergrond. Waar zijn de vrouwen van D66 als het gaat om emancipatie van vrouwen van allochtone afkomst of vrouwen met een Joodse of moslimachtergrond? We zullen alleen effectief kunnen zijn als alle vrouwen, ongeacht culturele of religieuze achtergrond dezelfde rechten hebben. Het dragen van een nikab of een boerka druist in tegen onze westerse geëmancipeerde maatschappij en bestaat alleen om de vrouw monddood en onzichtbaar te maken en zou alleen daarom al verboden moet worden.
Zijn we zo bang om moslims tegen de schenen te trappen of beticht te worden van islamofobie, en zoeken we daarom naar argumenten tegen het algehele boerkaverbod? Zoals het argument dat het een schending van het recht op vrijheid van godsdienst is. Flauwekul. De boerka is geen islamitisch gewaad dat volgens de Koran of door korangeleerden wordt voorgeschreven. Het is een uitvinding van de Salafisten. Een uitvinding van mannen! De boerka is een eerste stap om vrouwen uit de publieke ruimte richting de muren van het privéhuis te sturen. In landen waar de boerka of nikaab het uniform is, zijn vrouwen zeer beperkt in hun individuele vrijheid. In Saoedi-Arabië mogen ze niet stemmen, niet autorijden en niet in hun eentje reizen. Door de boerka worden vrouwen feitelijk onzichtbaar.
Dan hebben we nog het argument dat het de wil van de boerkadraagster zelf is, de wil van een vrij individu. Dit is de roze bril van onze westerse vrije geëmancipeerde maatschappij, waar de vrouw in een boerka geen onderdeel van is. Zij bestaat niet als individu. De boerka vertegenwoordigt geen individu. De boerka verbergt een individu, letterlijk onder een zwart laken. In het Turks heet een compleet bedekte vrouw niet voor niets çarsafli (met laken). De Egyptisch-Amerikaanse publiciste Mona El Tahawy stelt: “Een vrouw die een boerka draagt, wordt gewist”. Zij vindt dat voor menselijk contact het gezicht essentieel is. Geen gezicht, geen vrouw, geen individu! Gezichtsuitdrukkingen zeggen meer dan er verbaal gezegd wordt. Het lijkt ongeloofwaardig, maar we communiceren slechts met 7 procent met spraak. Gezichtsuitdrukking is ons grootste interpersoonlijke communicatiemiddel.
Dan hebben we ook nog de tegenstanders van het boerkaverbod die stellen dat een vrouw die verplicht wordt de boerka te dragen niet meer op straat mag van haar man. Vrouwen met gezichtsbedekking zijn onzichtbaar en monddood gemaakt door mannen! Waar hebben moedige vrouwen zoals de oma van Stientje van Veldhoven en Aletta Jacobs voor gestreden? Onze vrijheid en gelijke rechten. Reden te meer om ons als vrouwen te verengingen, niet alleen om hogere posities te bekleden in een mannenwereld maar ook op te komen voor de uitsluiting van de moslimvrouw in Nederland door mannen!’
