Heel dichtbij en toch heel ver weg – boekrecensie

Jonathan Safran Foer
PR-foto (dv)

Here I Am (in het Nederlands vertaald als ‘Hier ben ik’) is de nieuwe roman van Jonathan Safran Foer. Hij vertelt het verhaal – bijna van dag tot dag – hoe een huwelijk tot ontbinding komt, niet door gebrek aan liefde, maar misschien juist door te veel liefde.

In zijn eerdere romans Everything Is Illuminated (‘Alles is verlicht’) en Extremely Loud & Incredibly Close (‘Extreem luid & ongelooflijk dichtbij’) waren het zeer jonge mensen die het leven en het verleden van hun familie onderzochten. In ‘Hier ben ik’ gaat het om twee volwassenen, Jacob en Julia, met hun drie zoontjes en hun enigszins geritualiseerde maar toch liefdevolle gezinsleven. Terwijl het huwelijk van  Jacob en Julia langzaam richting afgrond gaat, de oudste zoon met tegenzin zijn bar mitswa voorbereidt, familie uit Israël overkomt voor de bar mitswa, en de overgrootvader zelfmoord pleegt, wordt Israël getroffen door een zeer zware aardbeving en vervolgens oorlog.

De plot is op zich niet zo ingewikkeld als hij lijkt. De vele verhaallijnen, hoe verschillend ook, worden bijeen gehouden door het centrale gegeven van het Joods zijn. Iedereen in het gezin en in de uitgebreide familie geeft daar een andere betekenis aan, maar het zijn betekenissen die elkaar overlappen, zelfs als zij volkomen tegengesteld lijken.

In veel opzichten zijn de ideeën en gevoelens van de personages over Joods zijn, Jodendom en Israël onopmerkelijk, in de zin dat zij een groot deel van het spectrum van de Joden in de Verenigde Staten weergeven. Hier en daar leidt dat tot wat houterige dialogen, vooral met de familie uit Israël, maar voor het grootste deel zijn de personages en hun denk- en gevoelswereld geloofwaardig en uniek.

Het steeds terugkerende thema is de afstand die voortkomt uit nabijheid. Of preciezer: de afstand die ontstaat doordat je omwille van de liefde zwijgt over wat belangrijk is. En hoe elke stilte weer meer afstand met zich meebrengt, tot er geen weg terug meer is en het huwelijk voorbij is.

De vertaling is uitstekend, behalve waar het gaat om Joodse/Hebreeuwse begrippen, die dan weer eens een Duitse, dan weer een Engels transcriptie krijgen.

Jonathan Safran Foer: Hier ben ik. Vertaald uit het Engels door Gerda Baardman en Tjadine Stheeman. Ambo/Anthos, Amsterdam 2016.

Categorie:

Home » Cultuur » Boeken » Heel dichtbij en toch heel ver weg – boekrecensie