Hoogeveen trekt 30.000 euro uit voor herstel Joods Monument

Het gedenkteken in de gemeente Hoogeveen voor de vermoorde Joodse inwoners verkeert in slechte staat. Zo zeer zelfs dat een strenge winter funest kan zijn. Het college van B & W wil dertigduizend euro uittrekken voor herstelwerkzaamheden. Het besluit is een nieuwe stap in de erkenning van het oorlogsverleden.

Bij het monument aan de Zuiderweg in de Drentse gemeente organiseert het Comité Herdenking Joodse Gemeenschap Hoogeveen al 25 jaar de jaarlijkse herdenking op 4 mei, en aan de vooravond van Rosj Hasjana (het Joodse nieuwjaar). Ook herdenkt het Comité om de vijf jaar de slachtoffers op 2 oktober. Op die dag kregen alle Joodse inwoners van Hoogeveen, net als mensen van Joodse komaf in tal van andere dorpen en steden in Nederland, het bevel hun huis te verlaten. De Hoogeveners moesten zich melden bij café Het Centrum. Ze zouden te werk worden gesteld in Duitsland, maar in plaats daarvan bracht de Duitse bezetter hen naar Kamp Westerbork. Van hen overleefden 165 Joodse inwoners de oorlog niet.

Vervallen
Het gedenkteken bestaat uit een koperen beeld, geïntegreerd in een gedenkmuur met drie bronzen plaquettes. De bestrating is aangelegd in de vorm van een Davidster. De namen van de slachtoffers zijn aangebracht in de herdenkingsmuur.

Door de jaren heen is het monument vervallen. Het gevaar bestaat dat de muur afbrokkelt en de plaquettes loslaten. Volgens deskundigen is herstel haalbaar en het gemeentebestuur gaat hierin mee. In de nieuwe begroting is een bedrag voorzien van dertigduizend euro. Die begroting moet na de zomervakantie worden goedgekeurd door de gemeenteraad.

Oorlogsverleden
Oud-burgemeester Jetze Tjalma was een belangrijke aanjager van de deportatie van zijn Joodse stadgenoten. Tjalma was een van de eerste burgemeesters in bezet Nederland die een lijst met Joodse inwoners, compleet met woonadressen, aan de nazi’s gaf. Al tijdens de oorlog gingen er geruchten over zijn nazi-vriendelijke houding, maar tot een onderzoek kwam het niet.

Tjalma bleef tot 1958 burgemeester van de stad. Onder zijn burgemeesterschap is aan het begin van de jaren vijftig een deel van de Joodse begraafplaats toegevoegd aan de openbare ruimte om er een stoep aan te leggen. Deze dwaling maakte de gemeente in 2020 ongedaan.

Schoon schip
Rond die tijd dook de lokale historicus Albert Metselaar als eerste de archieven in. Door zijn onderzoek kwam de foute rol van de burgervader tijdens de oorlogsjaren aan het licht. Historici van het NIOD kwamen bij aanvullend onderzoek tot dezelfde conclusie. Hoogeveen maakte alsnog schoon schip. In 2020 werd hem postuum het ereburgerschap van de stad ontnomen. Vorig jaar kreeg het omstreden Burgemeester Tjalmarkpark een nieuwe naam: het Raadhuispark.

Het Comité Herdenking Joodse Gemeenschap Hoogeveen is blij met het voornemen van de gemeente om het monument in zijn oude glorie te herstellen. Niet alleen voor de nabestaanden van de slachtoffers, maar voor iedereen die de jaarlijkse herdenking belangrijk vindt.

Foto: Door Pa3ems – Eigen werk, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Lees ook:
Omstreden Burgemeester Tjalmarkpark in Hoogeveen heet nu Raadhuispark
In Hoogeveen is een einde gekomen aan de twist over de naam van het – inmiddels voormalige – Burgemeester Tjalmapark. Het parkje in het centrum van de Drentse gemeente bleek te zijn vernoemd naar de foute burgemeester die in de bange jaren ’40-’45 meewerkte met de bezetter om alle Joden van de plaats te deporteren. De gemeente Hoogeveen stook de hand in eigen boezen en besloot het park een andere naam te geven. Sinds eind juli heet het Raadhuispark. Het houten naambordje zal op termijn worden vervangen voor een permanent exemplaar.