In één klap 25 miljoen Joden – column Judith Zilversmit

Het Joodse volk kan meer uitbreiden, want dan staan we ook samen met meer. Die redenatie heeft columnist Judith Zilversmit. In de praktijk kleven aan die gedachte echter voor- en nadelen, zo ontdekte zij. ‘Is ‘meer’ altijd beter? Kwaliteit boven kwantiteit, dat begrijp ik ook wel’.

Hoewel veel niet-Joden denken dat er wereldwijd heel veel Joden zijn, ligt het aantal anno nu rond de 15,7 miljoen. Deze cijfers zijn gebaseerd op ‘zelfidentificatie als Joods en niet als aanhanger van een andere religie’. Het Jewish Agency in Israël, dat zich onder meer bezighoudt met migratie van Joden naar het land, hanteert een ruimer begrip. Volgens hen zijn er wereldwijd ongeveer 25,5 miljoen mensen die in aanmerking komen voor Israëlisch staatsburgerschap onder de Wet op de Terugkeer. Dit betekent dat iemand met ten minste één Joodse grootouder óók meetelt.

Met meer

Een goede vriend had laatst een intrigerend idee: “Wat als we al die mensen, die alleen een Joodse vader of een Joodse grootouder hebben, in een keer ‘halachisch Joods’ maken? Gewoon, met een zegening van een opper-opper-rabbijn.” Dan gaan we in één klap van vijftien naar 25 miljoen Joden!”

Ik moest lachen, maar vond het eigenlijk geen gek idee. In een tijd waarin antisemitisme zorgwekkende vormen aanneemt en angst als een mist door de wereld waart, lijkt het geruststellend om met meer te zijn. Samen sta je immers sterker. Daarbij vang je ook de tragiek van het met weinig zijn op; ‘een buffer’ kan geen kwaad.

Zegening

Vol enthousiasme legde ik dit idee voor aan een paar mensen. De reacties waren unaniem positief. De praktische bezwaren, zoals wie die ‘zegening’ zou moeten uitvoeren en of de betrokkenen het überhaupt wel willen, schoof ik wijselijk even opzij. Details kunnen later altijd nog worden uitgewerkt.

Toevallig kwam ik een rabbijn tegen en besloot ook hem te polsen. Hij keek me verbaasd aan en stelde direct een aantal kritische vragen: “Waarom zou je dat willen? Waarom zou je met meer willen zijn? Met zo weinig hebben we het al zo lastig. En vanaf welke generatie ga je dat dan invoeren? Dit gaat nooit gebeuren.”

Kwaliteit vs. kwantiteit

Ik wist natuurlijk ook wel dat zijn reactie pragmatisch was en dacht erover na. Is ‘meer’ altijd beter? Kwaliteit boven kwantiteit, dat begrijp ik ook wel. En “less is more” is een populaire wijsheid. Maar op dit moment voelt ‘meer’ als extra handen om mee te bouwen, een extra schouder om op te leunen. In barre tijden lijkt het fijn om meer keuzes te hebben bij wie je kunt schuilen. Meer is in sommige gevallen beter.

Identiteit

Wat me ook blijft intrigeren, is dat dit vraagstuk niet alleen over aantallen gaat, maar over identiteit. Er is een grote discrepantie tussen de formele Joodse status en Joodse identiteit. Volgens de halacha is iemand Joods als hij of zij een Joodse moeder heeft of zich bij het Jodendom voegt en uitkomt. Maar er zijn velen die zichzelf als Joods beschouwen, ook al ontberen ze die ene essentiële (groot)moeder. Ze kregen een Joodse opvoeding, voelen zich verbonden met hun erfgoed, hebben vaak ook nog veel familieleden verloren in de oorlog en identificeren zich als Joods.

En ook zij hebben nu te kampen met de harde maatschappij. Ze voldoen dan niet strikt aan de halachische definitie, maar misschien is het tijd voor een bredere benadering, eentje die meer recht doet aan zowel onze gedeelde geschiedenis als onze gedeelde toekomst.

Nooit eens

Zoals altijd zijn er geen makkelijke antwoorden. Het is waar dat Joden het nooit volledig met elkaar eens zijn – en dat is misschien ook onze kracht. Maar het idee van een grotere familie, vooral in eenzame tijden waarin we opnieuw geïsoleerd dreigen te worden, blijft geruststellend.

Met Chanoeka voor de deur schoot me een oude Joodse spreuk te binnen, een die ons eraan herinnert dat kracht niet alleen zit in aantallen: ‘Een klein licht verdrijft veel duisternis’. Misschien is het niet het aantal mensen dat telt, maar de helderheid van hun licht, hun solidariteit en hun bereidheid om samen te staan. Wat mij betreft is iedereen die zich Joods voelt van harte welkom.

Maar ja, ik ben geen rabbijn, dus het zal waarschijnlijk nog even duren voordat dit idee – in rabbinale kringen – serieus wordt overwogen. Maar hee: elk groot idee begint met een klein lichtje…