‘Italiaanse Schindler’ ontmaskerd
Ooit noemde paus Johannes Paulus II hem ‘een martelaar’ en ook werd er gesproken van de ‘Italiaanse Schindler‘. Nu haalt Holocaust Memorial Museum in Washington echter het heroïsche verhaal over Giovanni Palatucci weg uit een tentoonstelling. De politieman zou immers in de Tweede Wereldoorlog geen 5.000 Joden gered hebben van de nazi’s, zoals eerder werd geloofd, maar juist mensen hebben uitgeleverd. Dat schrijft The New York Times.
Een onderzoekspanel van meer dan twaalf wetenschappers bekeek meer dan zevenhonderd documenten uit de Tweede Wereldoorlog, waaruit blijkt dat Palatucci ‘een gewillige uitvoerder van de rassenwetten was en, na de eed van Mussolini’s Sociale Republiek te hebben afgelegd, collaboreerde met de nazi’s. Palatucci was een politieman in Fiume (nu Rijeka in Kroatië). Toen de nazi’s de stad in 1943 bezetten zou hij documenten hebben vernietigd, waardoor volgens de legende duizenden Joden uit de stad zouden zijn gered van de concentratiekampen. Zelf overleed hij in 1944 in Dachau op 35-jarige leeftijd.
Voor die vermeende hulp van de politieman aan ‘duizenden Joden’ vonden de onderzoekers geen enkel bewijs in Italiaanse en Duitse documenten. Er zijn wel documenten gevonden die erop wijzen dat Palatucci de Duitsers hielp om Joden te identificeren. Zijn eigen deportatie naar Dachau had waarschijnlijk ook niks te maken met de hulp aan Joden, maar met verduistering en verraad rond plannen voor de naoorlogse onafhandelijkheid van Fiume.
De historici vragen zich nu af hoe de mythe rond Palatucci zo lang stand hield. Vermoedelijk kwam het positieve verhaal gelegen voor het imago van Italiaanse topfiguren – en paus Pius XII – in de naoorlogse periode.