Joodse gemeenschap bloeit in Mozambique
Mozambique is een geweldige plek om Joods te zijn, vertelt Sam Levy in een artikel van Anne Joseph in de Amerikaanse Forward. Levy is een van de leiders van de kleine Joodse gemeenschap in Maputo, de hoofdstad van Mozambique. “Er is hier geen antisemitisme. Religieuze leiders zijn heel actief in het stimuleren van tolerantie en begrip.”
Hoewel het kernledental van de Joodse gemeente slechts 35 is, is deze toch lid van de Raad van Religies, een verband waarin de verschillende religieuze stromingen in Mozambique vertegenwoordigd zijn. Iets meer dan de helft van de bevolking is christelijk, 28 procent is moslim. “Maar,” zegt Levy, “Wij hebben een rol, we tellen mee.”
De enige synagoge van Mozambique staat in het centrum van Maputo. Er zijn bewakers, maar die zijn er bij alle huizen waarvan de eigenaren het zich kunnen permitteren.
Natalie Tenzer-Silva is ook lid van Honen Dalim — Comunidade Judaica de Moçambique, de Joodse gemeente van Mozambique. Tenzer-Silva en haar gezin komen oorspronkelijk uit Zuid-Afrika, maar wonen al twintig jaar in Maputo, waar zij een reisorganisatie heeft. “Ik vind het heerlijk om hier te wonen,” zegt zij.
De synagoge is gebouwd in Portugese neobarok stijl. Met zijn indrukwekkende voorgevel en felblauwe dak is het een opvallend gebouw. Het interieur is sober, maar het gewelfde plafond en de mahoniehouten betimmering geven de ruimte een gevoel van ontzag en schoonheid.
De eerste Joodse gemeente in het land werd in 1899 opgericht in Delagoa Bay, een toen bloeiende doorvoerhaven voor goud en diamanten die net in Zuid-Afrika waren ontdekt. De noodzaak voor een synagoge werd al snel gevoeld, maar het duurde nog tot 1926 voor de synagoge kon worden ingewijd. Tot die tijd werden diensten in privé-huizen gehouden, met een mix van sefardische en asjkenazische tradities.
Toen Mozambique zijn onafhankelijkheid op Portugal in 1975 had veroverd werd de synagoge, net als alle andere religieuze gebouwen, genationaliseerd. In een sfeer die vijandig was ten opzichte van religie kwam het Joodse leven tot stilstand. In de late jaren 1980 werd de synagoge aan de Joodse gemeenschap teruggegeven. In 1994 werd de synagoge opnieuw ingewijd en begon het Joodse leven weer op te bloeien.
Zoals in elke kleine Joodse gemeenschap is het hard werken om het Joodse leven in stand te houden. Het is een inclusieve gemeente, en die inclusiviteit strekt zich uit tot de niet-Joodse leden van de gemeenschap, mensen die door huwelijk of zich door Joodse afkomst van vaderskant verbonden voelen. Het is een gemeente die zich aan geen enkele stroming in het Jodendom heeft gebonden. De leden, vaak expats, hebben zeer uiteenlopende achtergronden in het Jodendom. Een aantal jaren geleden ontstond er een conflict doordat een orthodox gezin eiste dat er een mechietsa (scheiding tussen mannen en vrouwen) zou komen in de synagoge. Het grootste deel van de gemeente was daar echter zeer ongelukkig mee. Uiteindelijk werd er een compromis bereikt, de synagoge zou worden verdeeld in drie delen: een vrouwenafdeling, een mannenafdeling en een gezinsafdeling.
De periode sinds de onafhankelijkheid van Mozambique is turbulent geweest: burgeroorlog, economische instabiliteit en corruptie. Maar de ontdekking van gas in de bodem geeft reden tot optimisme: meer nationaal inkomen en meer internationale investeringen. Dit zal ook een effect hebben op de Joodse gemeenschap: het land zal meer (Joodse) expats trekken en dat zal goed zijn voor de toekomst van de kleine gemeente.
