Muur van Mussert alsnog rijksmonument
De omstreden Muur van Mussert in het Gelderse Lunteren wordt erkend als rijksmonument. Eerder was er veel discussie over een mogelijk besluit en kwam er een tegengeluid vanuit de Joodse gemeenschap. Zo wilde het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) voorkomen dat de muur, waar de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) voor de Tweede Wereldoorlog massabijeenkomsten hield, een bedevaartsoord wordt voor Neo-nazi’s. Indertijd keek NSB-voorman Anton Mussert op naar Adolf Hitler en was er ook van overtuigd dat de Joden moesten worden uitgeroeid. Ook in Duitsland vonden dergelijke massabijeenkomsten als bij de Muur van Mussert plaats, zij het op nog grotere schaal.
In 2015 gingen in de gemeenteraad van Ede, waar het dorpje Lunteren onder valt, stemmen op om de vervallen muur op te knappen en de monumentenstatus te geven. De Erfgoedvereniging Heemschut had bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) een voorstel ingediend om de muur op een lokale monumentenlijst te plaatsen, en binnen de Edese raad waren daar wel oren naar. Het plan ging voorlopig niet door na veel tegendruk vanuit de Joodse gemeenschap, zoals tien jaar daarvoor ook al eens was gebeurd. In 2005 opperde men in Ede eveneens om de muur te herstellen in zijn oude glorie en werd voorkomen dat dit gebeuren zou.
Niettemin wordt de muur nu alsnog in de oude staat teruggebracht en krijgt het de status van rijksmonument. In 2015 was het CIDI tegen zo’n stap. Toenmalig directrice Esther Voet is stelde dat ‘de kans bestaat dat de Muur van Mussert een bedevaartsoord wordt voor extreemrechts’. Als het aan haar lag, zou de muur juist zijn afgebroken. Twee jaar later veranderde het CIDI van mening en verkondigde de organisatie dat het project er als ‘bedenkplek’ mocht komen. De Liberale Joodse Gemeenschap Gelderland vond en vindt een monumentenstatus voor de muur veel te ver gaan. Anderen vergelijken het opknappen van de muur met de fascistische monumenten die in Spanje nog overeind staan. Daar is tot op de dag van vandaag nog veel tumult over.
Anno 2018 wordt niet langer geluisterd naar de noden en mening van de Joodse gemeenschap, zo lijkt het. Minister Ingrid van Engelshoven (D66) heeft, na advies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, besloten dat de muur definitief een rijksmonument wordt. De bewindsvrouw vreest mogelijk niet voor Neo-nazi’s bij de opgeknapte muur. “De Muur van Mussert herinnert ons aan een donkere tijd die deel uitmaakt van onze geschiedenis,” zegt Van Engelshoven. “Het is een overblijfsel van een tijdperk waarmee aan volgende generaties het verhaal van de oorlogsjaren verteld kan worden.” Als rijksmonument heeft de Muur van Mussert een beschermde status, waardoor er strenge regels gelden voor sloop. Er zijn plannen om een ondergronds museum te bouwen.
